Шодиев акбар ашурович бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

I.3.БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИНГ УСУЛЛАРИ ВА ЭЛЕМЕНТЛАРИ.
Бухгалтерия ҳисобининг усуллари деганда бухгалтерия ҳисоби объектларини ўрганиш йўллари тушунилади. Бухгалтерия ҳисобининг усуллари ўз ичига қуйидаги элементларни олади:


Хужжатлаштириш ;
Инвентаризация;
Баҳолаш;
Калькуляция қилиш;
Ҳисобварақлар тизими;
Иккиёқлама ёзув;
Баланс;
Ҳисобот.

Хужжатлаштириш-корхоналарда содир бўлган ҳар бир хўжалик муомалалари тегишли хужжатларда қайд этиб борилади. Бухгалтерия ҳисобининг ўзига хос бир жиҳати - хеч бир хўжалик муомаласи хужжатларсиз амалга оширилмайди. Хужжатлар бухгалтерия ҳисоби маълумотларига юридик куч бағишлайди. Хужжатларга қўйиладиган бирламчи талаблар қуйидагилар:

Ўз вақтида тузиш;

Ишончли бўлиши;

Ахборотнинг тўлиқ ва тўғри бўлиши;

Реквизитларнинг тўлиқ тўлдирилганлиги.

Хужжат реквизитларига корхонанинг номи, хужжатнинг номи, унинг рақами, санаси, хўжалик муомаласининг қисқача мазмуни, унинг миқдорий ва пул ифодаси, масъул шахсларнинг имзолари. Корхоналарда содир бўлаётган ҳамма хўжалик муомалаларини ёппасига ва узлуксиз кузатиш натижаларини натура ва пул кўрсаткичларида ифодалаш ва бу маълумотларни уларнинг исботи бўлган хужжатларда қайд қилиш усули қўлланилади.
Инвентаризация- бухгалтерия ҳисоби элементларидан бўлиб, моддий бойликлар, пул маблағлари, мажбуриятларни натурада текшириш орқали уларнинг корхонадаги ҳақиқий ҳолатини аниқлаш имконини беради. Инвентаризация қилиш корхоналар мол-мулки устидан назорат қилиб туришга ёрдам беради ва бухгалтерия ҳисоби кўрсаткичларининг ҳақиқийлигини, ишончлилигини таъминлайди. Корхоналарда моддий қийматликларнинг бузилиши, материалларни қабул қилиш ва омбордан чиқаришда йўл қўйилган хатоликлар, моддий қийматликларнинг табиий камайиши, камомадлар ва шу каби хатолар содир бўлиши билан дарҳол аниқлаш ва қайд қилиш жуда қийин. Булар фақат йўқлама қилиш йўли билангина аниқланади ва натижада бухгалтерия ҳисобининг маълумотлари ҳам ўзгартирилади.
Баҳолаш- бу усул ёрдамида корхона воситалари пул ифодасида белгиланади. Бухгалтерия ҳисоби содир бўлаётган хўжалик муомалалари тўғрисида умумлаштирилган кўрсаткичлар бериши керак. Бундай кўрсаткичлар ҳамма хўжалик муомалаларини пул ифодасида баҳолаш ёрдами билан келтирилади.