Шодиев акбар ашурович бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

VI.5. МАқСАДЛИ ТУШУМЛАРНИ ҲИСОБГА ОЛИШ.

Субсидия - зарарларни қоплаш ва бошқа зарарлар учун корхоналарга қайтариб олмаслик шарти билан бериладиган давлат ёрдами. Иқтисодиётнинг зарур тармоқларини ривожлантиришга йўналтирилган бевосита субсидиялар ва имтиёзли солиқ ставкалари тизими, тезкор амортизация сиёсатини ифодаловчи субсидиялар фарқ қилади.

Субсидиялар, асосан корхоналарга иктисодиётни ривожлантиришга уларни рағбатлантириш мақсадида маълум шартларни бажаришлари учун берилган маблағдир. Давлат ёрдами хар хил кўринишда бўлиши мумкин дотация, субсидия ва ҳоказо. Давлат субсидияларни ҳисобга олиш тартиби «Давлат субсидияларини ҳисобга олиш» 10-сонли «Бухгалтерия Ҳисоби Миллий Стандарти»га мувофиқ амалга оширилади.
Грант ва субсидияларни ҳисобга олувчи ҳисобварақлар грант ва субсидияларнинг ҳолати ва харакати хақидаги маълумотларни умумлаштириш учун мўлжалланган. Грант ва субсидиялар корхона фаолиятини молиялаштириш манбаи деб қаралади ва у хусусий капиталга қўшилади.
Грант ва субсидияларни ҳолати ва харакатининг ҳисоби 8810-«Грантлар», 8820-« Субсидиялар» ҳисобварағида юритилади.
Грант ва субсидиялар хар хил нодавлат ва ҳалқаро ташкилотлар ва фондлар маълум дастурларини амалга оширишлари учун ҳам берилиши мумкин.
Мақсадли молиялаштириш ва тушумларнинг бухгалтерия ҳисоби шу номдаги 8800-«Мақсадли тушумлар» ҳисобварағида юритилади. Бу ҳисобварақ асосан мақсадли йуналишдаги тадбиркорликни амалга ошириш учун мўлжалланган маблағлар, бошқа корхоналардан кирим килинган маблағлар, давлат органларининг субсидиялари (маблағ, пул, бериладиган ёрдам ) ва бошқа маблағларнинг харакати туғрисидаги маълумотларни умумлаштириш учун мўлжалланган.
8800-«Мақсадли тушумлар»ни ҳисобга олувчи ҳисобварақлар қуйидаги ҳисобварағлардан ташкил топган:
8810-«Грантлар »
8820-«Субсидиялар»
8830-«Аъзолик бадаллари»
8840-«Мақсадли фойдаланиладиган солиқ имтиёзлари»
8890-«Бошқа мақсадли киримлар»
Грант ва субсидиялар қуйидаги шартларга мувофиқ корхонанинг хусусий капитали сифати акс эттирилади:
А) Белгиланган шартларнинг бажарилиши натижасида қайтариб берилмаслиги;
Б) Субсидия ва грантларни жалб қилиш юзасидан харажатлар талаб килинмайди, шунинг учун корхонанинг даромади ҳисобланмайди.
Мақсадли тушумлар бўйича аналитик ҳисоб маблағларни мақсадли тайинлаш ва мақсадли кирим маблағлари нуқтаи назарига қараб юритилади.
1-мисол. Грантлар ажратилганлиги хақида хабарнома олинди:
Д-т 4890-«Бошқа дебиторларнинг карзлари» ҳисобварағи
К-т 8810-«Грантлар» ҳисобварағи
2-мисол . Илгари олинган грант суммаларининг корхона заҳира капиталини кўпайишига олиб борилиши:
Д-т 8810-«Грантлар» ҳисобварағи
К-Т 8520-«Заҳира капитали» ҳисобварағи