Sherobod agrosanoat texnikumi

O`rtacha miqdor deyilganda bir turdagi (xildagi) hodisaning o`zgaruvchan belgilari asosida umumlashtirib ta`riflovchi miqdor, ko`rsatkich tushuniladi. O`rtacha miqdorning xususiyati shundaki, u to`plamning umumiy darajasini yoki undagi ayrim birliklarning darajasini tavsiflamasdan, balki o`rganilayotgan belgi umumiy darajasining to`plam birliklariga bo`lgan nisbatini ifodalaydi. YUqoridagi ish haqi xususidagi misolimizda ish haqi fondi va jami ishchilarning soni umumiy daraja bo`lsa, ularning nisbati natijasida olingan daraja esa o`rtacha miqdor hisoblanadi.
иш хаки фонди
Уртача иш хаки  ишчилар сони
O`rtacha miqdorlarni hisoblashda quyidagi asosiy qoidalarga rioya qilish lozim:

• 
  o`rtalashtirilayotgan yakka (individual) miqdorlar bir xil turdagi to`plamga xos bo`lishi va mohiyatlari jihatdan tubdan farq qilmasligi shart, miqdoran esa bir-biridan tafovutda bo`lib, ularning soni etarlicha ko`p bo`lishi lozim. Agar o`rtacha mohiyati jihatdan tubdan farq qiluvchi yakka miqdorlar bo`yicha hisoblansa, u holda bu o`rtacha o`z mazmunini mutlaqo yo`qotadi va qalbaki (soxta) ko`rsatkichga aylanadi;
  
• 
  o`rtacha miqdorlar etarli darajada ulkan bo`lgan bir turdagi ommaviy to`plamlar uchun hisoblanishi kerak. Aynan shu qoidaga asoslanib hisoblangan o`rtacha o`rganilayotgan hodisaning tub mohiyatini to`liq ochib bera oladi. CHunki o`rganilayotgan to`plam qancha katta (albatta, nisbatan) bo`lsa, o`rtacha natijaga salbiy ta`sir qiluvchi tasodifiy omillar ta`siri shuncha kamayib boradi. SHu jihatdan o`rtacha miqdorlar ulkan sonlar qonuniga bo`ysunadi;
  
• 
  o`rtacha miqdor faqat umumiy to`plam uchun hisoblanmasdan, balki to`plamning ayrim guruhlari, qismlari (bo`laklar) uchun ham hisoblanishi kerak. Bunday vazifa dastlab umumiy to`plamning mohiyati jihatdan o`xshash bo`lgan guruhlarga ajratish, so`ngra esa guruhlar uchun o`rtachalarni hisoblash yo`li bilan bajariladi. SHu yo`sinda hisoblangan guruhlar o`rtachalari umumiy o`rtacha ochib bera olmaydigan tomonlarni ochib beradi.