Shaydullaev shapulat bazarovich

Sopolli madaniyati muhrlari. Muhrlar - ilk davlatchilik tarixini

www.arxeologiya.uz ₂₃

O‘ZBEKISTON HUDUDIDA DAVLATCHILIKNING PAYDO BO‘LISHI VA RIVOJLANISH BOSQICHLARI (BAQTRIYA MISOLIDA)

o‘rganishda asosiy arxeologik manbalardan biri hisoblanadi. Ular O‘rta Osiѐda shaxsiy mulkning in’ikosi sifatida paydo bo‘lgan.

So‘nggi yillarda arxeologiya ilmida muhrlarning Baqtriya-Marg‘iѐna varianti ham paydo bo‘ldi. Sopolli madaniyatiga oid muhrlar asosan metal (mis, bronza), har xil yumshoq tarkibli toshlardan va sopoldan yasalgan. Ular ko‘pincha taqib yurishga mo‘ljallanganligi sababli baldoqli, toshdan yasalgan muhrlarda esa teshikchalarning bo‘lishi xarakterlidir.
Sopolli madaniyati muhrlari birinchi marta ashѐsi asosida tiplarga va shakllariga qarab variantlarga bo‘lindi. Ular Sopolli madaniyati an’analari asosida yasalgan va madaniyatlararo tarqalgan muhrlarga ajratildi. Muhrlar ilgari aytilib kelinaѐtganidek, Sopolli madaniyati so‘nggida emas, balki Ko‘zali bosqichida xaѐt tarzidan chiqib ketganligi aniqlandi.