Sharq tillari

Mashq ishlash. Ushbu so’zlarni arab tiliga tarjima qilinq. 
Bu kim?Ana-u nima?.Isming nima?Karim qani? Salim qachon ketdi? Bu 
kursimi yoki stolmi? Daftar qizilmi yoki oqmi?U dehqonmi yoki kemachimi?
Yoshing nechada? Soat necha bo’ldi? Bu kitobmi yoki daftarmi? Sen talabami 
yoki o’qituvchi? Sen ishchimi? U o’zbekmi yoki arabmi? 
 
OTLARDA JINS KATEGORIYASI(6-dars) 
Arab 
tilida 
ikkita 
grammatik 
jins 
mavjud: 
muannas 
va 
muzakkarlardir.Muannas ayol jinsini, muzakkar erkak jinsini ifodalaydi.Muannas 
jinsining asosiy morfologik ko‟rsatgichi so‟z oxirida keluvchi (خـ) ح toi 
marbutadir.Bundan tashqari yana ikkita muannas jinsining so‟z oxirida keluvchi 
harflari bor; ءا \a‟u\ va ١ \a\-alifi maqsuralar.Masalan: 
حل٣وع-\Jaridatun\-gazeta 

---

54 
ءاوؾٕ -\sahro‟u\-cho‟l 
١وْث-\bushro\-quvonchli xabar. 
Ayol jinsini ifodalovchi ismlar, hayvon va qushlarning ismlari ham so‟z 
oxiridagi qo‟shimchasidan qat‟iy nazar ayol jinsida bo‟ladi.Masalan nafaqat
حاوٓا\imro‟atun\ -ayol, ٢ِجؽ \hubla\-xomilador ayol, خهبٗ \naqatun\-urq‟ochi 
tuyaga o‟xshash so‟zlar balki ًٝوػ \a‟rusun\-kelinchak, ّا \ummun\-ona, ذؽا
\uxtun\-singil-ga o‟xshagan so‟zlar ham muannas jinsida bo‟ladi. 
Yana hech qanday marfologik ko‟rsatgichlarsiz ham muannas jinsiga 
kiruvchilar quyidagilardir. 
a)Shahar, qishloq, xalq, mamlakatlarniing nomlari. Masalan; كالـث
\bag‟dadu\-Bog‟dod, وٖٓ \misru\-Misr, ةوؼُا \al-a‟rabu\-arab va hokazolar. 
b)Tananing juft a‟zolari: ل٣ \yadun\-qo‟l, َعه \rijlun\-ayoq,
ٖ٣ا\a‟ynun\-
ko‟z, ٕما \uznun\-quloq. 
v)Shamol, olov, urush, quyoshga o‟xshgan so‟zlar; هبٗ \narun\-olov,
ٌّٔ \shamsun\-quyohs, ؼ٣ه \rihun\-shamol, هاك \darun\-xovli. 
Qolgan ismlar muzakkar jinsiga ta‟alluqlidir.Masalan; 
ةبزً\kitabun\-kitob 
ذ٤ث\baytun\-uy. 
Yana umumiy jinsga tegishlilari ham mavjud, ular goho muannas, goh 
muzakkar jinsida bo‟ladi.Masalan; 
ٍبؽ\halun\-holat
مٍٞ\suvqun\-bozor. 
1) 
Mashq.O‟ging, transkripsiyalang va o‟zbek tiliga tarjima qilinq.