Sharq tillari

٢ٍبٍلاا َْوُا 
 Asosiy qism 

---

46 
MORFOLOGIYA VA SINTAKSIS
ٞؾُ٘ا ٝ فوُٖا
 
So’z turkumlari
(3-dars)
Arabcha so‟z bir yoki bir necha harflardan iborat bo‟ladi 
. 
وزٍا ، ت٤ُل٘ػ ، كٞٔؾٓ ، َ٤جه ، مٞك ، ٖٓ ، ة
ٍبج
Ular uchga bo‟linadi: ism, fe‟l va harf. 
1. ٍْا Ismlarga-ot, sifat, son, olmosh, ravish, masdar (harakat nomi) va 
sifatdoshlar kiradi: 
خٍاهك ، ِْػ ، َجع ، خ٘٣لٓ ، ٕبَٗا ، خٍهلٓ 
Ismlar jins, son, kelishik va holat (jami to‟rtta) kategoriyalari mavjud bo‟lib, 
ular shu kategoriyalarda turlanadi. 
2. َؼك Fe‟llar mustaqil mazmunga ega bo‟lib, biron-bir ish harakatining sodir 
bo‟lishiga yoki holatiga ishora qiladigan so‟zlarga fe‟l deyiladi. Fe‟llar zamon, 
shaxs, son, jins, mayil hamda aniq va majhul nisbatlarda tuslanadi: 
U boradi- تٛن٤ٍ ، u borayapti-
تٛن٣ ،u bordi – تٛم 
3. فوؽ Yordamchi so‟zlar- mustaql mazmunga ega bo‟lmagan, boshqa 
boshqa so‟zlar ta‟siriga uchramaydigan so‟zlarga aytiladi. Ular ism yoki fe‟llarga 
ta‟sir qilib, ularning gapdagi ma‟nosini aniqlashtirib keladi. Yordamchi so‟zlarga
aniqlik artikli, old ko‟makchi, yuklama, bog‟lovchi va undalmalar kiradi.
Mashq ishlash.Quyidagi so‟zlarni ko‟chiring va ichidan 
ٍْلاا ،َؼلُا ، فوؾُا
larni ajratib chiqing
u yozdi-kataba 
تزً 
o‟qituvchi-
mudarrisun 
ًهلٓ 
Mahmud-Mahmudun 
كٞٔؾٓ 
u bordi-zahaba 
تٛم 
bildim-a‟limtu 
ذِٔػ
Daftar-daftarun 
وزكك 
qiz-anisatun 
خَٗآ 
xonim-sayyidatun 
حل٤ٍ 
Janob-sayyidun 
ل٤ٍ 
Ota-abun 
ةأ 
oila-a‟ilatun 
خِ٣بػ 
do‟st-sodiqun 
ن٣لٕ 
Buvi-jaddun 
لع 
buva-jaddatun 
حلع 
Ona-ummun 
ّا 
…ga-ila 
٢ُا 
..dan-min 
ٖٓ 
Avval-munzu 
ن٘ٓ 
Ustida-favqo 
مٞك 
tagida-tahta 
ذقر 
Zimmasida-a‟la 
٢ِػ 

---

47 
…da- fi 
٢ك 
yonida-janba 
ت٘ع 
Oldida-amama 
ّبٓا 
…siz- bila 
لاث 
bilan-ma‟a 
غٓ 
..gacha-hatta 
٢زؽ 
Universitet-
jameatun 
خؼٓبع 
toliba-tolibatun 
خجُبٛ 
Tolib-tolibun 
تُبٛ 
er-zavjun 
طٝى 
o‟smir qiz-
shabbatun 
خثبّ 
O‟smir yigit-shabbun 
ةبّ 
Bola-tiflun 
َلٛ 
bola-valadun 
لُٝ 
Xotin-zavjatun 
خعٝى 
Keyin-ba‟da 
لؼث 
so‟ngra-summa 
ْص 
va-va 
ٝ 
so‟radim-sa‟altu 
ذُأٍ 
o‟tirdim-jalastu 
ذَِع 
O‟qidim-qora‟tu 
دأوه 
Yetib keldi-
vasola 
َٕٝ 
Chiqdik-xorojna 
ب٘عوف 
Ikkingiz kirdingiz-
dahaltuma 
بٔزِفك