Shaqiriwga shekemgi baslangish tayarliq

I V bap. OZBEKISTAN RESPUBLIKASININ QURALLI KUSH-
LERI - MAMLEKETTIN ASKERIY SHOLKEMI. OZBEKISTAN
RESPUBLIKASI QORGANIW INiN TIYKARI
4.1. Ozbekistan Respublikasi Quralli Kushlerinih shdlkemlestiriliwi.
Quralli Kushlerge basshiliq. Askeriy okruglar
1995-jil 30-avgustta Ozbekistan Respublikasi Oliy Majlisi tarepinen 
qabillangan Askeriy doktrina hujjetinde mamleketimizdin askeriy siyasati 
tiykarmda askeriy jumis ham qurilistin bagdarm ham principlerin belgiley- 
di. 01 mamlekettin sholkemleri askeriy kadrlar ushin majburiy esaplangan 
askeriy teoriya ham ameliyattin tiykargi, rasmiy qabillangan qaraslan ham 
qagiydalarm korsetedi, hazirgi strategiyaliq waziypalardi, askeriy qurilis 
principlerin ham Quralli Kiishlerdi qollamw shartleri, Quralli Kiishler, 
xaliq ham mamleketti qorgamwga tayarlaw maselelerin ilimiy tarepten tiy- 
karlap beredi.
Qzbekistan Respublikasi aymagindagi askeriy siyasiy poziciyadan, 
Quralli Kiishlerde amelge asinlip atirgan reformalardan ham mam- 
leketimizdin ishki ham sirtqi siyasatinan kelip shigip 2000-jili mamle- 
ketimizde qorgamw doktrinasi islep shigildi. Qorgamw doktrinasi milliy 
qawipsizliktin uliwma mamleketlik koncepciyasmin quramli bolegi bolip, 
sirtqi siyasat, mamleketler araliq qatnasiqlarr maselelerine, uns ham 
timshliq mashqalalarma putkilley basqasha qarawga tiykarlanadi.
Xaliq araliq qatnasiqlardagi quramli ozgerisler, keskinlik, kelispew- 
shiliklerdin jana oshaqlarimn payda boliwi, ekstremizm ham terrorshiliqtin 
har tiirli korinislerinin aktivleniwi menen qorgamw qabileti ham qawip-
28

---

sizlikti bekkemlew maseleleri aynqsha ahmiyetke iye bolmaqta. Usi qat- 
nas penen qorgamw doktrinasinda suveren mamleket ham xaliq araliq 
qatnasiqlardih subyekti sipatinda oziniA sirtqi ham qorgamw siyasatin 
barliq mamleketlerdin timsh-tatiw jasawi, basqa mamleketlerdin ishki 
islerine aralaspaw, olardin suvereniteti ham garezsizligin qorgaw, uliwma 
timshliqqa, socialliq-siyasiy turaqliliqqa ham quralsizlamwga erisiw 
maqsetlerine qaratiliwin atap otedi.
Quralli Kilshler unslar ham quralli kelispewshiliklerdi qaytanw ham 
de aldin aliw, Qzbekistan Respublikasmm milliy maplerin, suverenteti, 
aymaqliq putinligi ham de xaliqtin timsh turmisin qorgaw ushin mam- 
leket tarepinen sholkemlestirilgen ham saqlap turgan askeriy birlespeler, 
armiyalar ham bolimlerdi, sonday-aq, basqa askeriy duzilmelerdi oz ishine 
aladi. Quralli Kushler oz xizmetin mzam ustinligi, oraylasqan basshiliq 
ham jeke basshiliq, jawingerlik ham mobilizaciya boyinsha barhama tayar 
tunw ham de askeriy intizamga amel etiw tiykarmda quradi ham amel- 
ge asiradi. Askeriy obyektler, imaratlar ham qunlmalar, qural-jaraq, as- 
keriy texnikamh barliq tiirleri, basqa askeriy mulikler, mamleket miilki 
esaplanadi ham Quralli Kiishler iyeliginde boladi.
Qorgamwga ham Quralli Kiishlerge basshiliqti Qzbekistan Respublikasi 
Prezidenti — Quralli Kiishler Joqan Bas Komandiri amelge asiradi.
Uns dawirinde Qzbekistan Respublikasi Qorgamw ministri bir waqittin 
ozinde Quralli Kiishler Joqan Bas Komandiri ormbasan esaplanadi.
Quralli Kiishler aldina qoyilgan waziypalardi onnlaw boyinsha olarga 
tez basshiliqti Quralli Kiishler Birlesken shtabmin basligi amelge asiradi.
Askeriy qawip, hazirgi zaman unsi ham aymagimizdagi geografiyaliq 
poziciyadan kelip shigip Quralli Kiishlerdin sholkemlestiriwshilik diizilisi 
ham strategiyaliq qollamliwi islep shigildi. Quralli Kiishler strategiyaliq 
tarepten qollamwda olardin tezligin asinw maqsetinde respublika ayma- 
ginda askeriy okrugler sholkemlestiriwdi belgilep berdi. Mamleketimizde 
tort askeriy okrug sholkemlestirilgen. Bular: 
Tashkent askeriy okrugi, Shigis
askeriy okrugi, Arqa-batis askeriy okrugi ham Qubla-Batis arnawli askeriy
okrugleri.
Askeriy okrug operaciyaliq bagdarlarda Q zbekistan Respublikasinin 
qawipsizligi h am aymaqliq piitinligin tam iyinlew shi tiykargi askeriy adm in- 
istrativlik birlik h am de uliw m a arm iya tez-stategiyaliq aym aqliq birlespesi 
bolip tabiladi. Askeriy okruglar juwapkershiligine jiiklengen waziypalardi 
orm laydi h am de m zam hiijjetlerine muwapiq qararlar qabillaydi.
29

---

4.2. Quralli Kushlerdin askeriy-strategiyaliq waziypalari ham duzilisi.
Askeriy basqanwdih tiykargi organlari
Quralli Kushler hazirgi waqitta puqaralardm omiri ham tinishligin 
qorgawdi oz moynina aladi. Birlesken Milletler Sholkeminin ustavina 
muwapiq, ozin-ozi qorgawdan ibarat ajiralmas huqiqti amelge asiradi, 
mamlekettiri zarur darejede askeriy qudiretke ham qorgamw qabiletke iye 
boliwin tamiyinleydi.
Hazirgi zaman unslarma say xarakter ham aqibetlerdi inabatqa alip, 
doktrinada bas askeriy strategiyaliq waziypa uns ham basqinshiliqlardi 
saplastinw, dep belgilenedi ham:
• 
timshliq dawirinde —
mamlekettiri qorgamw qabiletin respublikaga 
qol qatilmasligin tamiyinlewdi kepilley alatugin darejede saqlap tunwdan, 
omri suvereniteti ham aymaqliq pritinligine qarsi boliwi mrimkin bolgan 
osekler ham basqinshiliqlardiri aldin aliwdan, Quralli Krishlerdiri hrijim- 
lerin garezsiz tarizde, ham Uliwma qawipsizlik haqqindagi Shartnama 
qatnasiwshisi bolgan mamleketlerdiri quralli krishleri menen oz ara birlikte 
saplastinw ushin har tarepleme barqulla tayar tunwdi tamiyinlewden;
• 
uns dawirinde —
basqmshiliqtm kepillengen tarizde qaytanliwi, oz 
krishleri menen bir qatarda, 6zbekistan Respublikasi menen muwapiq, 
protokolga tiykarlamp, basqa mamleketlerdiri askeriy krish-qridireti birlig- 
inde basqinshiga qiyratiwshi soqqi beriw, dep korsetiledi.
Quralli Krishlerdiri quramina qurgaqliqtagi armiyalar, hawa hrijimi- 
nen qorgamw armiyalan ham askeriy hawa krishleri, injenerlik-qunwshiliq 
armiyalan, shegara armiyalan, Milliy qawipsizlik xizmetiniri askeriy 
armiyalan, Ishki isler ministrliginiri ishki armiyalan kiredi.