Shaqiriwga shekemgi baslangish tayarliq

3.2. Muddetli askeriy xizmetshilerge beriletugin jehillikler
Askeriy xizmetshilerdin huqiqlari ham olardan paydalamw tarti- 
bi Ozbekistan Respublikasi mzamlan menen belgilenedi. Qandayda bir 
adam askeriy xizmetshinin Qzbekistan Respublikasi Konstituciyasi ham 
mzamlan menen kepillengen huqiqlarman sheklew huqiqina iye emes. 
Askeriy xizmetkerlerdin oz huqiqlarman paydalamwi jamiyettin, mamle- 
kettin huqiqlarma ham mzamli maplerine, askeriy xizmetke, basqa askeriy 
xizmetshiler ham har tiirli puqaralardin huqiqlarma ziyan tiygizbewi kerek.
Mamleket askeriy xizmetshilerdin socialliq ham huqiqiy qorgawin ke- 
pilleydi, olarga jeterli ham miinasip turmis darejesin jaratiw, xizmet ham 
turmis xizmetin jaqsilaw boyinsha shara-ilajlarm amelge asiradi. Askeriy 
xizmetshilerdiA huqiqlarm tamiyinlew ham qorgaw mamleket hakimiyati 
ham jergilikli ozin-ozi basqanw organlarmm, sudlardin, huqiq qorgaw 
organlarmm askeriy basqanw organlan ham komandirler (bashqlarjdm 
moynina jiiklenedi.
Somh ishinde, Ozbekistan Respublikasi Quralli Kushlerinde muddetli 
askeriy xizmetti otep atirganlar, Qzbekistan Respublikasi Konstituciyasinda 
ham basqa mzamlarmda, askeriy mzamlarda korsetilgen jeAilliklerden toliq 
paydalanadi. Qzbekistan Respublikasi Quralli KAshlerinde askeriy xizmet 
etip atirgan asker-matroslar, serjant-starshinalar, oficerler otkeriletugin 
Oliy Majliske, jergilikli saylawlar, Referendumlarda qatnasiw ham basqa 
huqiqlardan paydalanadi.
MAddetli askeriy xizmetke shaqinlgan askeriy xizmetshiler bolim- 
shelerge jiberiw ham zapasqa bosatilganda turaqli jasaw ormlarma banw 
jol qarejetleri, kAnlik aziq-awqat penen mamleket tarepinen tamiyinlene- 
di. Askeriy xizmetti otep atirgan mAddetli askeriy xizmetshiler Ministrler
26

---

Kabineti tarepinen belgilengen normadagi aziq-awqat tovarlarin aliw ham 
ayliq is haqilarm aliw jenilliklerinen paydalanadi.
Askeriy xizmetshi, xizmetke shaqinlganga shekem qandayda bir 
sholkemde islep atirgan bolsa, sol jerdegi jumis orm saqlamp, xizmet 
etken miiddetleri uliwma lizliksiz miynet staji esabina otedi. Miiddet- 
li askeriy xizmetke shekemgi jasaw ornmdagi iyelegen liyi, liyi saqlamp 
turiladi. Shaqinlganga shekem oqiw orinlarmda bilim alip atirgan aske- 
riy xizmetshiler, zapasqa bosatilganda sol oqiw ornmdagi kursi boyinsha 
oqiwga tikleniw jenilligine iye boladi.
6zbekistan Respublikasi Ministrler Kabinetinin 1994-jil 3-oktyabrdegi 
qaran menen miiddetli askeriy xizmetshilerdin bir ayliq askeriy xizmetleri 
eki ayliq miynet stajina tenlestiriledi. Bul miiddetli askeriy xizmettegi asker 
ham serjantlardin bir jilliq askeriy xizmeti eki jilga ten degeni. Usi qarar 
boyinsha miiddetli askeriy xizmetshinin xizmet miiddeti pitkennen son, 
joqan oqiw ormlari ham orta arnawli oqiw ormlarma askeriy bolimnen 
usimsnama berilgende oqiwga kiriw imtixanlarmda toplagan uliwma test 
ballanna 10% qosip beriliwi nazerde tutiladi.
2012-jil 31-mayda Ozbekistan Respublikasi Prezidentinin «6zbekistan 
Respublikasi Quralli Kiishleri qatarmda miiddetli askeriy xizmetin otep 
bolgan puqaralarga jenillikler sistemasin jetilistiriwge baylamsli qosimsha 
shara-ilajlar haqqinda»gi Qararmda jenillik 27% edi. 2017-jil 4-aprelde usi 
qararga Qzbekistan Respublikasi Prezidenti tarepinen ozgerisler kirgizildi 
ham 2867-sanli Prezident qararma muwapiq usi jenillik 50% dep belgi- 
lendi. Askeriy bolim komandirligi tarepinen beriletugin joqan oqiw ornina 
jollanbalar ilsh jil dawaminda oz kilshine iye boladi. Bul oz orninda, as- 
keriy xizmetin otep atirgan jigitlerge joqan oqiw ormlarma oqiwga kiriw- 
degi imkaniyatlarm jane de asiradi.
Usi qarar tiykarmda, miiddetli askeriy xizmetshilerdin ayliq is haqi- 
lan eki ese, xizmetten bosaganda beriletugin pul mugdan — en kem is 
haqimn segiz eseden 20 esege asinldi. Mamleketimiz muddetli askeriy 
xizmetshilerdin shanaraq agzalarma da jenillikler berdi. Perzentlerinin 
miiddetli askeriy xizmetleri dawirinde shaharaq agzalan jer saliginan azat 
etiledi. Som da aynqsha atap otiw kerek, xaliqtih 60% den kobiregi awilliq 
jerlerde jasaytugin, diyqanshiliqqa tiykarlangan ham jeke egislik xojaligina 
iye bolgan mamleketimiz sharayatinda bul askeriy xizmetshiler shanaraqlari 
ushin aytarliqtay jehillik tuwdinwi tabiyiy.
Barliq taypadagi askeriy xizmetshiler xizmetleri dawaminda Ozbeki- 
stan Respublikasi Ministrler Kabinetinih 1994-jil 26-yanvardagi 498-sanli 
qaran tiykarmda mamleket tarepinen qamsizlandmladi. Qararga muwapiq, 
xizmetshige xizmeti menen baylamsli tan jaraqatin alip, 1-topar mayibi
27

---

bolip qalgan tagdirde, respublikamizda ornatilgan en kem is haqinin 7 
jilliq esabimn 75%, 2-topar mayibi bolip qalgan tagdirde 50%, 3-topar 
mayibi bolip qalgan tagdirde 30%, awir tiirdegi jaraqat alganda 20%, 
jenil jaraqat alganda bolsa 10% mugdarmda taban puli tolenedi. Xizmet 
waziypasin orinlap atirganda qaytis bolgan askeriy xizmetshilerdin shana- 
raq agzalanna 7 jilliq esabinda taban puli tolenedi.
Jergilikli hakimiyat organlan, makeme, sholkem ham oqiw orm basshi- 
lan zapasqa bosatilganda askeriy xizmetshiler iske tiisiwlerin bildirip, 
miirajat etkenlerinde bir ayliq miiddetten keshiktirmesten is ormlari menen 
tamiyinleniwleri kerek. Miiddetli askeriy xizmetti otep atirgan asker, ma- 
troslar, serjantlarga askeriy bolimlerden xat jiberiw, sonday-aq, olar askeriy 
xizmetti otep atirgan manzillerine xat biypul jiberiledi. Bunnan tisqan 
askeriy xizmetti otew dawirinde olar medicina makemeleri xizmetinen, 
dari-darmaqlardan biypul paydalamw jenilligine iye boladi.