Шахс ва жамият ўқитувчи учун услубий қўлланма

2-мавзу. Шахс қадр-қимматига ҳурмат


ҚЎШИМЧА ИЗОҲЛАР
Баҳс давомида инсон қадр-қиммати тушунчасини ўрганишга алоҳида эътибор қаратилиши лозим. Бунда ўқувчиларни ҳар бир индивид жинси, ёши, миллати, диний эътиқоди, касби, ижтимоий мавқеи ва ҳоказолардан қатъи назар, ҳар қандай ҳолатларда ҳам эътибордан четда қолдирилмаслиги шарт бўлган муайян қадр-қимматга эга эканлиги тўғрисидаги фикрга олиб келиш муҳим. Мавзуда ўта танглик ёки қуролли можаро вазиятида кишилар уларни тутиб турувчи омилларни йўқотишлари ва “душман”га нисбатан жуда ваҳшиёна муносабатни намоён қилишлари мумкинлиги тўғрисидаги фикр қайд этилади. Бунда “душман” тоифасига одатда рақиб томон вакилларининг ҳаммасини ҳеч бир истисносиз киритадилар. Шунинг учун заиф ва зўравонликка қаршилик кўрсатиш имкони йўқ бўлган шахслар тинчлик даврида ҳам, қуролли можаро даврида ҳам қонун ҳимояси остига олинишларини ўқувчиларга тушунтириш жуда муҳимдир. Қонунни бажармасликка эса ҳар доим жиддий ҳуқуқбузарлик сифатида қаралган ва қаралади.


УМУМИЙ УСЛУБИЙ МАСЛАҲАТЛАР
Ўқитувчи дарсни доскада бетартиб жойлашган вертикал чизиқчаларни ўз ичига олган доира чизишдан бошлаши мумкин. Доира – бу жамият, чизиқчалар эса – уни ташкил этувчи одамларни билдиради. Ўқитувчи жамиятда кишиларни қандай муносабатлар бирлаштириб туради, деб савол бериши мумкин. Жавоблар билан бирга доира ичида иқтисодий, оилавий, этник, табақавий ва бошқа хусусиятдаги алоқаларни белгиловчи горизонтал линиялар пайдо бўлиши керак. Бу линиялар алоҳидаги турдаги муносабатлар – ижтимоий муносабатларни акс эттиради.
“ҲИМОЯ ҚОИДАЛАРИНИНГ ВУЖУДГА КЕЛИШИ” бўлимига ўтаётиб, яна бир бор ўқувчиларнинг шахсий тажрибасига мурожаат қилиш керак. Масалан, бунда қуйидагича саволлар берилиши мумкин: “Ўз-ўзини ҳимоя қилиш учун қандай йўл тутиш мумкин?” “Сизнинг ўта шафқатсизлик билан қайтарган жавобингиз кейинчалик ўзингизга қандай салбий таъсир қилиши мумкин?” “Шундай вазиятни тасаввур қилиб кўринг… ! У қандай ривожланади? Муаммони ҳал этишнинг бошқа усуллари борми? Улар энг аввало сиз учун фойдали эканлигини исботланг!”.


САВОЛЛАРГА ОИД ТУШУНТИРИШЛАР