Shaharsozuk tarixi

Buxoro shahrining umumiy 
Buxoro. Labi Hovuz
ko'rinishi. 
ansambli,
XVI - XVII asrlar.
Buxoro. Poyi Kaloo ansambli, 
Buxoro. Bosh savdo ko‘chasi
XII~XXI asrlar. 
qurilishi rejasi, XVI asr.
121

---

ayol uchun farzdir» deb yozib qo'yilgani tagida gap ko‘p».] Mirzo 
Ulug‘bek tom onidan 1433-yilda Fijduvonda qurdirgan boshqa bir 
madrasa ham xalqimizning ko‘plab avlodlariga xizmat qildi. Bugungi 
kunda ham o ‘z ulug‘vorligini yo‘qotmagan arxitekturaviy yodgorliklar
— minoralar, masjid va madrasalar, savdo rastalari hamda shifoxonalar, 
hovuz va maydonlar Buxoroning buyuk tarixidan shahodatdir.
Darhaqiqat, Labi Hovuz majmuasi kompozisiyasi o‘ziga xos. Bu 
erda keng to'rtburchak maydon uch tom ondan mahobatli inshootlar 
bilan qurshalgan: K o 'k aldo sh m adrasasi (1568—69-yy.), N o d ir 
Devonbegi xonaqosi (1620-y.) va N odir Devonbegi madrasasi (1622- 
y.). Labi Hovuz (1620-y.) esa shularni jamlab turuvchi markaziy unsur 
bo'lib, butun majmua shu nom bilan ataladi. 0 ‘rtada hovuzi bo'lgan 
uchala inshoot va u yerdagi nabotot dunyosi arxitekturaviy-badiiy 
mushtaraklikning betakror namunasi hisoblanadi. Shunday qilib, sun’iy 
mikroiqlim unsurlari mukammal majmua tizimiga kiritilgan bo'lib, 
ular keyinchalik O 'rta Osiyo shaharsozligida yoyila boshladi.
Shahriston markazini tashkil etgan yirik savdo inshootlari qayta 
tiklandi. Bu XV asrga oid Buxoroning eng yirik savdo rastasi «Toqi 
Zargaron» bo'lib, ko'pqubbali ayvonli imoratdan iborat, uning ichi 
yorug' va havodor. Buxorodagi savdo rastalari usti yopiq ko'ehalar — 
timlarda joy olgan ko'chalarning M r ikkala tom onidan ham savdo 
rastalari cho'zilgan, karvonsaroylar va behisob do'konlar saf tortgan.
Buxoro — Buyuk Ipak yo‘lidagi eng yirik savdo markazi bo'lib, 
bizning davrimizda qayta tiklanmoqda.
Qadimgi yodgorliklar yonidan zamonaviy arxitektura binolari qad 
ko‘targan, bular sanoat korxonalari, madaniyat muassasalari, xalqaro 
andazalarga mosu xos yangi mehmonxonalar, restoranlardir. Ko‘plab 
qo‘shma korxonalar ochilgan, buxoro-bolgar «Sitora» QK telefon 
apparatlari chiqaradi, o ‘zbek-hind «Tufik» QK Buxoro viloyatida 
o ‘sadigan giyohlar asosida dori-darmonlar ishlab chiqaradi.
Buxoro — bu sahro ichidagi saxovatbaxsh voha bo ‘lib, ko‘l va 
faworalari tanga orom beradi, sharqona bozorlari doim gavjum, gila- 
m do‘z, zardo'z, kandakor, ganch va yog'och o ‘ymakorlarining nodir 
buyumlari ko‘zni oladi.
Xiva. O'zbekistonning eng qadimgi shaharlaridan biri — bu Xiva. 
Rejaviy tuzilmada shahar uch qismdan iborat: qal’a - ko'hna Ark,