Shaharsozuk tarixi

’ /. 
Karimov.
Ma’naviy tiklanish yo‘lida. Toshkent, « 0 ‘zbekiston», 1998, 373-
374 betlar.
123

---

Xiva. Islomxo‘ja
rainorasi 1908-y.
Xiva. lchon Qal’a devorlari.
Xiva. Pahlavon Mahmud yodgorligi,
XIV-XX asrlar.
Xiva. lchon Qal’a
madrasasi va minorasi,
1788—1789-yy.
ko‘plab konstruktiv shakllar 0 ‘rta Osiyoning boshqa davrlarga mansub 
inshootlaridan olingan.
Xivaning ko‘plab masjidlari orasida Juma masjidi alohida diqqatga 
sazovor. Arab sayyohi al-M aqdisiy yozishicha, u X —XI asrlarda 
qurilgan. Vaqt o ‘tishi bilan masjid vayron bo'lgan va 1788-yilda shu 
joyning o ‘zida xuddi o‘shanday tarh-tariqali yangi masjid Ьафо etilgan.
lchon Qal’a markazida qad rostlagan mazkur masjidning alohida 
xususiyati shundan iboratki, uni o ‘ymakori ustunlar maskani deb atasa 
bo‘ladi. Bu yerda 212 ta ustun bo‘lib, shulardan hozir 25 tasi saqlanib
124

---

/
qolgan. Masjid yangidan hayotga qaytib, m a’rifat maskani sifatida o'z 
(aoliyatini davom ettirmoqda.
Islom Xo'ja madrasasi va minorasi (1910-y.) Xiva shahrining timsoli 
bo‘lib qolgan. Ular lchon Qal’a majmuining eng oxirida bunyod etilgan. 
Islom Xo‘ja Xivadagi eng baland minora bo'lib, undan yangilangan 
shahar manzarasi kaftdagiday ko'rinib turadi.
Xivada yana k o ‘plab m aqbaralarni tilga olish m um kin, bular 
Pahlavon M ahmud, Shayx Muxtor Valiy va boshqalar bo'lib, ular 
asrab-avaylab saqlanmoqda va Xorazm xalqi tarixini o'zida namoyon 
etgan yodgorlik sifatida ta’mirlanmoqda.
Samarqand. Samarqandda arxitekturaviy va madaniy yodgorliklarini 
muhofaza qilish, ta ’mirlash bo'yieha ko'p ishlar qilindi. Registon 
ansambh — eng yirik jamoat insliooti, Samarqandning o 'rta asiga oid 
markaziy maydoni. Hozirgi vaqtda yangilangan Registondauchmadrasa 
binosi qad ko'tarib turibdi. Shulardan ikkitasi - Sherdor va Tillakori 
madrasalari XVII asrda qurilgan va maydonning g'arb tom onida 
joylashgan uchinchisi XV asrda Amir Tcmuming nevarasi Ulug'bek 
tom onidan barpo etilgan.
1991—94-yillarda ushbu mad rasa to'la ta’mirdan chiqarildi, ayniqsa 
uning ichki qismi vayronaga aylanib, 
tashlandiq holda yotardi; 
madrasaning nom a’lum sabablarga ko'ra XIX asrda buzib tashlangan 
ikkinchi qavati qayta tiklandi. Tillakori madrasasining chap qismidagi