Shaharsozuk tarixi

markazning 
asosiy — teatr, sport va savdo maydonlari joylashgan va 
hokazo.
119

---

3.2. Madaniy merosga g‘amxo‘rlik.
Arxitektura yodgorliklari ta’miri
0 ‘zbekiston jahon tamaddunining eng qadimgi o ‘choqlaridan biri. 
Bu yerda paxsa va guvaladan qurilgan ko‘plab qadimgi yodgorliklar, 
pishiq g'isht va sinchdan tiklangan arxitekturaviy inshootlar mavjud. 
Ajoyib lojuvard koshinli o ‘rta asr arxitekturasi yodgorliklari alohida 
qiziqish uyg‘otadi.
0 ‘zbekiston, jumladan YUNESKOning jahon merosi ro‘yxatiga 
kiruvchi shaharlari — Xiva, Buxoro, Samarqand, Shahrisabz tarixiy 
majmualari va yodgorliklarining o ‘ziga xosligi jahon tamaddunining 
taraqqiyotida muhim o‘rin tutadi.
F aqat mustaqillik yillaridagina arxitektura yodgorliklari ta ’miri 
b o ‘y ic h a b u n y o d k o rlik fao liy ati keng q u lo c h yoydi. T arix iy
shaharlardagi arxitektura yodgorliklari va shaharsozlik majmualarini 
qayta tiklash 0 ‘zbekiston Respublikasining davlat siyosati bo'lib 
qoldi.
Mamlakatimiz Prezidentining tashabbusi bilan 2001-yilda O'zbe- 
kiston Respublikasi Oliy Majlisi tom onidan «Madaniy meros inshoot- 
larini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to ‘g‘risida»gi qonun- 
qabul qilindi. Tarixiy Buxoro (1997-y.). Xiva (1998-y.), Termiz (2001- 
y.), Qarshi (2006-y.), Samarqand ( 2008-y.), Marg‘ilon (2009-y.) va 
Toshkent (2009-y.) shaharlarining yubileylari 0 ‘zbekistondagina emas, 
balki Parijda ham tantanali nishonlandi.
Buxoro. 
Yubileyga tayyorgarlik davrida Buxoro ikkinchi marta 
tug‘ildi. Barcha qadimgi arxitektura yodgorliklari ta ’mirlandi va endi 
ular o ‘zining butun husnu malohati bilan sayohlar ko‘zini yashnat- 
moqda.
Buxoroning saqlanib qolgan eng dastlabki durdonalari IX—X asrlarga 
taalluqli. Ular orasida bugungi kungacha bus-butun saqlanib qolgan 
ajoyib yodgorlik — bu Somoniylar maqbarasi. Afsuski, bu yodgorlik 
ham asta-sekin cho‘kayotgani m a’lum bo‘ldi. Darhol zaruriy choralar 
ko‘rildi va endilikda yodgorlik o ‘zining miqyosi, shaklining mukam- 
malligi ЬДап kishini hayratga soladi, pishiq g‘ishtdan tiklangan devorlari 
esa qo‘lda to ‘qilgan kashtani eslatadi.
Yodgorlik hududi obodonlashtirilgan, an ’anaviy bog‘ san’ati usulla- 
ridan foydalanib zamonawiy park bunyod etilgan.
To‘rt tomonidan yemirilib, omborxonaga aylantirilgan Jome Kolon 
masjidi ta ’mirlandi. 50 m balandlikka bo‘y cho‘zgan Minorai Kalon
120

---

savlat to ‘kib turibdi, u mukammal muhandislik inshooti va ajoyib 
bezak san’atiga misol boMa oladi.
R egiston va uning tevarak-atrofi obodonlashtirildi. Ulug‘bek 
madrasasi 0 ‘rta Osiyodagi eng qadimgi madrasalardan bo‘lib, u ham 
qisman ta’mirdan chiqarildi va endilikda kishilarni hayratga solmoqda. 
Buxoroning 2500-yilligiga bag'ishlangan tantanalarda 0 ‘zbekiston 
Prezidenti I .A. Karimov qtnashdi va tabrik nutqida quydagilarni 
ta ’kidlagan edi: «Mirzo Ulug'bck 1417-yilda Buxoroda qurdirgan 
madrasa peshtoqiga «Bilim olishga intilish har bir musulmon erkak va