Sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov kommunal gigiena

TABIIY YORUG’LIK
Tabiiy yorug’lik - buyum va ob’yektlarning quyosh nuridan yoritilishi. Uy-joy va jamoa binolarini loyihalashda ularning tabiiy yoritilishiga ahamiyat berish kerak. Mabodo, uy-joy va jamoa binolarida tabiiy yorug’lik etarli bo’lmay qolganda sun’iy (elektr) yorug’likdan ham foydalanish loyihada hisobga olinishi kerak.
Uy-joylar, jamoa binolariga tabiiy yorug’lik yon tomondan va tepadan tushadi. YA’ni ular yon tomondan dyerazalar, tepa tomondan esa maxsus o’rnatilgan oynavand romlar yoki tuynuklar yordamida tabiiy yoritiladi.
Tabiiy yorug’lik darajasining nisbiy ko’rsatkichi - tabiiy yoritish koefficienti bilan o’lchanadi, ya’ni xona ichidagi absolyut yorug’likni bir vaqtda o’lchangan tashqi yorug’likka nisbatan 100 ga ko’paytirish bilan aniqlanadi. Demak, tashqi yorug’likning necha foizini ichki yorug’lik
tashkil qilar ekan.
Uy-joylarning tabiiy yoritilishi juda ko’p omillarga bog’liq va uy xonasidagi yorug’lik darajasiga katta ta’sir ko’rsatadi. SHuning uchun, tabiiy yorug’likning uy xonalari, jamoa binolari va boshqa ob’yektlar uchun gigienik normalari bo’lishi kerak.
Tabiny yorug’likning davomiyligi joylarning iqlimiga, quyosh tu­shishiga, joyning geografik tuzilishiga, tabiiy yorug’lik enyergayasi-


37- rasm. Tabiiy yorug’lik komponentlari.



a - yorug’likni aniqlash nuqtasi; b - qarama-qarshi joylashgan bino; 1_n - koinotdan tarqalayotgan yorug’lik; 1z - qaytgan yorug’lik; 1o - xona ichki yuzasidan qaytgan yorug’lik.
ga, yorug’lik yo’nalishiga, uy-joy dyerazalarining quyoshga nisbatan joylashishiga bog’liq._:
Jamoa binolarida ishlarning bajarilishi ko’zning ko’rish funk- ciyalariga bog’liq bo’lishini hisobga olib bino xonalari uch guruhga bo’linadi.

1. 
   alohida diqqat talab qiladigan ishlar xonasi;
   
2. 
   atrof manzarasini, joyni va ob’yektlarni, detallarni aniq ajratib
   

ishlashga mo’ljallangan xonalar;
v) atrofdagi bo’shliq manzarani aniq kuzatish imkonini byeradigan xonalardir.
Uy-joy, jamoa binolari xonalarining yorug’ligi sanitariya normasiga ko’ra tabiiy yoritish koefficienti va sun’iy yoritish darajasi ma’lum birlikka
ega bo’lishi kerak.