Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

2.17-rasm. 
Aylana ignadonli paypoq to‘quv avtomatlarida to'qilgan 
paypoqning bort qismini birlashtiruvchi chokning tuzilishi va paypoq bortini 
yarim halqalar bilan birlashtirib to'qilgan tuzilishi.
halqa hosil qilinadi. Halqa hosil qilishning afzallik tomoni shundan 
iboratki, chokning mustahkamligi ortadi, burma shakli yo‘qoladi, 
ko‘lamligi ortadi. Yangi birlashtiruvchi chok bilan to'qilgan paypoqlar 
bortini cho‘zishga sinalganda uning tuzilishiga yopchiqli to ‘qima 
kiritilishi ushbu qismning cho‘ziluvchanligim qisqartirmaydi, balki 
uning tashqi ko‘rinishini yaxshilaydi. Ushbu birlashtiruvchi chokni 
yuqori sinfdagi paypoq to ‘quv avtomatlarida qo‘llanishi ham yaxshi 
natijalar beradi. Chunki bu rusumdagi avtomatlarda birlashtiruvchi 
chok har bir to ‘rtinchi ignada hosil qilinib uning tuzilishidagi bir- 
lashtiruvchi platina yarim yoylari о ‘lc ham lari ham kattadir (2.17- 
rasm), buni amalga oshirish mashina qurilmasiga bogiiq bo‘lmagan 
holda birinchi yoki ikkinchi usullar ketma-ketlikda erishiladi. Natijada 
olingan birlashtiruvchi chok (3:1) tuzilishdan bo‘ladi (2.18-rasm). 
Birlashtiruvchi bort chokining tuzilishidan shuni yaqqol ko‘rishimiz 
mumkinki, bunda ham bort ilgaklarida ko‘chirilgan to ‘liq bo‘lmagan 
halqalardanyopchiqlik to‘qima o'ri 1 ishida birlashtiruvchi platina yarim 
yoylar o ‘lchamlarini qisqartiradi, pishiqligini oshiradi va tashqi ko‘- 
rinishi yaxshilanadi.
32

---

2.18-rasm. 
Aylana ignadonli paypoq to‘quv avtomatida to'qilgan paypoq 
bortini birlashtiruvchi chokining yangi tuzilishi, paypoq bortini yopchiqli 
halqalar bilan birlashtirib to'qilgan tuzilishi.
Tadqiqotlar o ‘tkazish chog‘ida birlashtiruvchi chokning yana bir 
nechta variantlarini ko‘rib chiqish imkoniyatiga ega bo‘lingan, biroq 
shulardan eng keng tarqalganlariga diqqat-e’tiborimizni qaratildi.
Yuqorida qayd etilgandek, XIX asr oxirida «Skott-Vilyams» firmasi 
tomonidan yaratilgan ayoUar paypoqlari bortini avtomatik tikish usuli 
shu kungacha o‘z o'rnini yo‘qotgani yc‘q. Buning isbotini shundan 
ko‘rishimiz mumkinki, Italiya mashinasozlik firmasi «Solic» ushbu 
usul asosida avollar paypoqlari va kolgotkalarning uchlarini avtomatik 
birlashtirib tikishni avtomatning o ‘zida bajarish usulini yaratdi.
Usulning o ‘ziga xosligi tugallanmagan halqalar birlashtiruvchi 
protyajkalardan tashkil topgan. 2.18-rasmda keltirilganidek, ignalami 
ishlash tartibi (3:1 qaytarilishda) va birlashtiruvchi chokning tuzi- 
lishidagi farqi shundan iboratki, bunda ishlay boshlash qismi yo‘qdir. 
Bort ilgaklaridan ko‘chirilgan to ‘liq bolm agan halqalardan yopchiqli 
to ‘qima to ‘qiladi.
Natijada yuqorida ta ’kidlangan bortni birlashtiruvchi chokini tako- 
millashtirib, qanday ijobiy natijalarga erishilgan bo‘lsa, paypoq va 
kolgotka uchlarini birlashtiruvchi choklar ham shularga erishish
33

---