Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

2.15-rasm. 
Paypoqning yuqori qismini ilgaklar yordamida avtomatik 
tikish jarayoni ketma-ketligi, II usul.
Ikkala 2 va 5 ponalar planshaybaga shunday joylashtirilganki, bort 
ilgaklari tovonchalarini ishlay boshlash jarayonida ularga ilgarilanma 
va qaytma harakatni ta’minlay oladilar. Pona 
5
ning holatini o ‘zgar- 
tirish bilan ip qo‘yish oralig'i va bort ilgaklaridan to ‘liqmas halqalami 
yechib olish nuqtasi o ‘zgartirilgan.
Bort ilgaklariga ta ’sir etadigan planshayba zulflarida unchalik 
o ‘zgarishlar kiritilmagan, biroq ayrim o‘ziga xosliklari mavjud.
2.15-rasmda paypoqning yuqori (bort) qismini ilgaklar yordamida 
avtomatik tikish jarayonining ikkinchi usul bo‘yicha ketma-ketligi 
keltirilgan. U nda (2.15a-rasm) jarayonlar ikkala usulda, bir xilda 
kechishi tasvirlangan. Igna dastlabki tugallash sathidan eguvchi 
ponaning yuzasi bo‘ylab harakatlanib, to iiq tugallash balandligiga 
ko‘tariladi (2.15 Й-rasm). Eski halqa 5tilchadan igna o‘zagiga tushadi, 
tugallanmagan halqalar esa bort ilgaklari bilan tilcha sathida ushlab 
turiladi, qolgan halqa hosil qilish operatsiyalari bajarish uchun igna
30

---

2.16-rasm. 
Bir ignadonli paypoq to ‘quv avtomatida to ‘qilgan paypoqning 
yangi birlashtiruvchi chokining tuzilishi.
keyinchalik pastga tushganda tugallanmagan halqa igna tilchisidan 
tushmaydi, shu sababli igna to ‘liq tugallashga ko‘tarilganda, bort 
ilgaklari m ashina markaziga qarab harakatlanadil (2.15v-pasm). 
Tugallanmagan halqa yangi ip bilan ilgak ostiga kiradi va barcha 
halqa hosil qilish operatsiyalarida qatnashadi (2.15rf-pasm), buning 
natijasida u boldirning birinchi halqa qatoriga qo‘shib to‘qib yuboriladi.
Shunday qilib, ikkala usulda ham tugallanmagan halqalar bort 
choki boldir tuzilishiga to ‘qib yuborish bilan yopchiqli to ‘qima olinadi. 
Yangi usul bilan olingan bort chokining tuzilishi 2.16-rasmda kelti­
rilgan. Yangi tuzilishdagi birlashtiruvchi bort choki ilgarigi chok 
tuzilishiga o'xshaydi, faqat undagi halqalar shaxmat shaklida joy- 
lashtirilgan, halqalarning birinchi yarmi igna oralab boldir tuzilishining 
boshida, ikkinchi yarmida bort qismida joylashtirilgan. Tavsiya etilgan 
yangi bort qismini birlashtirish choki yangilik deb topilib, «Rospatent» 
birlashmasi tomonidan mualliflik guvohnomasi berilishi to ‘g‘risida 
qaror qabul qilingan. Yangi bort choki ilgarigi chok bilan soUshtirsa 
quyidagini aniqlash mumkin: unda birlashtiruvchi to ‘liqmas halqaning 
o'lchamlari halqa hosil qilish evaziga kichiklashadi. Birlashtiruvchi 
chokning ilgagiga to‘liqmas halqalaridan «ab», «vd», «db» (2.12-rasm)
31

---