3. Xoleriklar:
kuchli, o ‘ta q o'zg'aluvchan, beqaror. Bunday toifadagi kishilar
g'ayratli, te zta 'sirlan u v c h an v ajizz ak i bo'ladilar.
4. M elanxoliklar:
bo'shang tip. Bu tipga g'ayratsiz, hayotdan doim nolib
yuradigan, hafsalasiz kishilar kiradi.
O dam lar asab tizim ining turlari har xil bo'lganligi tufayli ulardan bir xil xulqni.
atrofdagilarga, buyum larga nisbatan bir xil munosabatda
b o iis h n i talab qilib
b o im a y d i. Bu bolalam ing charchash darajasiga, normal ish qobiliyatining tiklanish
vaqtiga ham bog'liq.
Inson faoliyati (ish qobihyati)ning samaradorligi psixik
kuchlanishning
darajasiga asoslanadi.
Psixik kuchlanish m a’lum chegaragacha m ehnat natijalariga ijobiy ta ’sir qiladi.
Faollashishning kntik darajagacha ko 'tan lish i, m ehnat natijalarm ing pasayishiga,
b a ’zan ishchanlikning to 'liq yo'qo lish ig a olib keladi
Psixik kuchlanishning
m e’yoridan oshgan shakii chegaradan chiqish deyiladi.
Insonning normal yuklanishi maksimal yuklanishga nisbatan 40-60 % dan
oshmasligi kerak, y a ’ni yuklanish chegaradan oshganda ish qobiliyatining pasayishi
kuzatiladi.
Psixik kuchlanishning chegaradan chiqqan shakllari psixik faoliyatning har xil
qiyofada nam oyon bo'lishiga olib keladi, birinchi navbatda insonga xos yakka psixik
ish qobiliyati darajasining pasayishiga olib keladi. Psixik kuchlanishning ju d a aniq
ifodalangan shakllarida harakat koordinatsiyasi va chaqqonligi yo'qoladi,
balki
harakatning sam arasiz shakllari va boshqa salbiy holatlar paydo boladi. Ishchilam ing
xatti-harakatini to 'g 'r i tashkil qilishda, ish xavfsizligi tajnbasm i ishlab chiqarishda,
yaxshi
psixom antiqiy
sharoitlam i
yaratishda
katta
rol
(aham iyat)
mehnat
psixofiziologiyasi va alohida m ehnat xavfsizligi psixologiyasiga tegishlidir
M ehnat jadvalim ng (kundalik v a haftalik) to 'g 'ri tuzilishi charchoqning oldini
olishda ta'sirchan vositadir. Inson tanasidagi biologik
faollik sutka davom ida
taxminan
M
harfi shaklida kuchayib va susayib turadi. Kechasi sustlashgan biologik
faollik tonggi soat 04:00 lardan boshlab ko'tarila boshlaydi v a ertalabki 07:00-08:00
larda eng yuqori darajaga ko'tariladi. Bu holat soat 10:00-11:00 largacha saqlanadi,
45
soat 12:00-14:00 gacha faollik susayib, soat 16:00-17:00 Iardan u yana ko'tarila
boshlaydi va soat 20:00-21:00 largacha davom etadi. Soat 21:00 larda biologik faollik
ancha susayib, soat 23:00 larda eng past darajada bo'ladi va tonggi soat 04:00 gacha
davom etadi Shuning uchun kuchli aqliy mehnatni talab
etadigan fanlam i dastlabki
soatlarga qo'yish kerak
Ish qobiliyati kun m obaynidagina emas, hafta davom ida ham o'zgarib turadi.
H afta mobaynida ish qobiliyatini kuzatish, uning har xil bo'lishini ko'rsatdi. Shanba
va yakshanba kunlaridagi dam olishlar hisobiga dushanba kuni organizm ning ish
sharoitiga moslashishi qiyinroq bo'ladi Haftaning chorshanba va payshanba kunlari
ishchanlik eng yuqori nuqtasiga chiqadi Jum a kunidan
ishchanlik yana asta-sekin
pasaya boshlaydi
Bu muammolar haligacha bizning milliy adabiyotlarim izda voritilm agan
Shuning uchun bu m asalalarga to 'liq to'xtalib o'tam iz.
Ishlovchilarning baxtsiz hodisalar xavfi ostida qolishini kuchaytiruvchi omillam i
ikkita katta guruhga bo'lish mumkin: ishchilam ing xavf ostida qolishini barqaror
ko'taruvchi om illar va ishlovchilarning xavf ostida qolishini vaqtincha ko'taruvchi
omillar.
Birinchi guruh orrullariga quyidagilar kiradi: insonning asab tizim ida yoki
boshqa a ’zolarida doimiy funksional o'zgarishlar, kasallik fe’li yoki shunga yaqin
holatga ega bo'lganda Bularning ichida bir qator qattiq patom antiqiy o'zgarishlar
ajratiladi, vaholanki bular ish qobiliyatining to 'la vo'qolishiga olib kelmasada.
xulq-
atvorga ta 'sir qiladi va xavf ostida qolishni kuchaytiradi.
Ishchining baxtsiz hodisa xavfi ostida qolishi. Asab tizimi oliy bo'lim lari
harakatlanuvchi m arkazlan bilan senson o'rtasidagi aloqalam ing buzilishi Shunday
o'zgarishlar oqibatida inson sezish organlari bilan qabul qiladigan tashqi ta s im i aniq
va tez fahmlashga loyiq emas, y a m ko'pchilik baxtsiz hodisalar sodir bo'lishida
funksional buzilishlar bosh rol o'ynaydi
Do'stlaringiz bilan baham: 
