Sh. Abdullayeva I f. d., prof

Birlamchi aktivlar
– bankning kreditlar bo‘yicha barcha 
yo‘qotishlarini qoplaydigan mablag‘lardir. 
[270].
Banklar mablag‘lar yo‘qligi tufayli to‘lovga qobiliyatsizlik, 
moliyaviy va xo‘jalik faoliyatini davom ettirish imkoniyatiga ega 
bo‘lmaslik riskidan ehtiyot bo‘lishlari lozim. Agar bank berilgan kredit 
talabnomasini yaxshilab tahlil qilmasdan, juda katta miqdorda kreditlar 

---

422
bergan bo‘lsa, ularning qaytmaslik ehtimoli mavjud bo‘lsa, bunday 
«yomon»
kreditlar bankka katta zarar keltirishi mumkin. 
Bank jalb qilgan depozitlarni qaytarish yoki kredit berishi uchun 
mablag‘larning yetishmaslik riskidan doimo xavotirda bo‘ladi. Bunday 
risk 
muvozanatlanmagan likvidlik riski 
deb atalib, bunda bank 
o‘zining naqd pulga bo‘lgan talabini qondirish uchun juda yuqori foiz 
stavkasi bilan qo‘shimcha depozit mablag‘larini jalb qilishga majbur 
bo‘ladi. 
Bu esa, o‘z navbatida, bank daromadi va kapitalining kamayib 
ketishiga sabab bo‘ladi. Amaliyotda bunday risklar kamroq uchraydi. 
Chunki bank bunday risk kutilayotganini sezishi bilanoq, banklararo 
bozorga murojaat qiladi va o‘z mavqeyini yaxshilab olishga harakat 
qiladi.
Bu risklar, avvalo, bank daromadiga ta’sir qilsa, ikkinchidan, bank 
resurslaridagi o‘zgarishlarga hamda bank mijozlarining unga bo‘lgan 
ishonchidagi o‘zgarishlarga ta’sir ko‘rsatadi. Eng muhimi, bu riskning 
ortishi bankka nisbatan bank faoliyatini tartibga solib turuvchi 
organlarning qattiq choralar ko‘rib turishiga sabab bo‘ladi.
Muvozanatlanmagan likvidlik riski R
ml
quyidagi usullarda 
aniqlanadi:
 
[271].
Bozordagi foiz stavkalarining o‘zgarishi daromadlar va 
operatsion xarajatlar o‘rtasidagi farq hajmiga ta’sir qiladi.