|
МУТАХАССИСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШДА МАСОФАВИЙ
ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ
Файзуллаева Б.Б., Ахмедов Б.И., ТАТУ
Ҳаммага маълумки ҳозирги вазиятда, яъни глобал пандемия пайтида
дунѐ миқѐсида университетлари масофавий таълим, онлайн платформаларга
қизиқиши ортиб бормоқда, шу сабабли ўқув жараѐнининг сифатини ошириш,
ўқув муҳитининг имкониятларини кенгайтириш ва талабаларни ўрганиш
самарадорлигини
ошириш
муаммолари
пайдо
бўлмоқда.
Онлайн
платформалардан фойдаланиш бизларга бир тарафдан миллий масофавий
таълимни ривожлантиришга, бошқа тарафдан эса хорижий университетлар ва
ўзимизнинг етакчи университетларимизнинг тажриба ва имкониятларини
таълим тизимига интеграллашувига олиб келмоқда. Impact of Distance Education
on Adult Learning 2019 йил бўйича берган маълумотга кўра Европа
университетларида 2019 йил учун масофавий таълимда ўқув машғулотлаирини
ўтказишга тайѐрмаслиги, катталарни ўқитишга таъсири бўйича 20% дан кам
университетлар масофадан туриб ўқиш имкониятини бермайдилар, 9% фақат
онлайн таълимда фаолият олиб боришади 50% дан кўпроғи аралаш таълимдан
фойдаланиб эгилувчан дарс графигига эга ва шу билан катта ѐшдаги
144
аудиторияларни ҳам жалб қилади. Замонавий тадқиқотчилар масофавий
ўқитиш масаласига катта эътибор беришади. Электрон таълим ва масофадан
ўқитиш технологияларига талаб тобора ортиб бораяпти. Шу муносабат билан,
электрон таълим технологиялари платформаларини танлаш, илмий асослаш ва
муваффақиятли амалий татбиқ этиш долзарб бўлиб қолади, бу бир томондан,
ўқув жараѐнининг анъанавий дидактик процедураларини самарали ўзгартириш
имкониятини беради, бошқа томондан мустақил ва танқидий фикрлайдиган,
ҳаракатчан, ижодий фаол шахсларни ривожлантиришга имкон беради, бошқа
томондан мустақил ва танқидий фикрлайдиган, ҳаракатчан, ижодий фаол
шахсларни ривожлантиришга имкон беради. Юқорида айтиб ўтилган
кўникмаларни ривожлантириш учун техник йўналиш бўйича энг самарали,
онлайн платформаларнинг қуйидаги имкониятларини келтириш мумкин:
- умумий дарс учун катта аудитория, гуруҳларга, жуфтларга бўлиниш
қобилияти;
- изоҳ бериш ва саволлар бериш қобилияти;
-анъанавий усуллардан ташқари ўқитишнинг интерактив усулларидан
фойдаланиш;
- электрон ўқув материалларидан, интерактив доскалардан фойдаланиш
қобилияти;
- ўқувчиларнинг ривожланишини назорат қилиш функцияси ва
тўғридан-тўғри баҳолаш қобилиятидир.
Хозирги
кунда масофадан ўқитиш доирасида коммуникатив
компетенсияни
ривожлантириш
учун
Zоом
платформасидан
фаол
фойдаланилмоқда, бу орқали сиз ҳам видеоконференциялар, ҳам веб-
семинарлар ўтказишингиз мумкин. Zoom платформасининг имкониятлари ва
афзалликларини санаб чиқишимиз мумкин:
1. Онлайн машғулотларни ўтказишда видеоконференциялар яратиш ва
хабарлар алмашиш, шунингдек дарсда бўлмаган талабалар учун сақлаш ва
кейинчалик кўриш имконияти билан дарсни онлайн ўтказиш.
2. Брэакоут фунцияси, жуфтлик ѐки гуруҳда ишлаш учун хоналар ѐки
сессия хоналари. Ушбу фунциянинг моҳияти шундан иборатки, жуфтликлар
ѐки гуруҳлар алоҳида сессия залида бўлиб, бошқаларни эшитмайди. Ўқитувчи
учун бу функция ўқувчиларни синфларга тарқатиш, у ѐки бу синфга ташриф
буюриш, синфни ѐпиш ва талабаларни умумий синф хонасига қайтариш
имкониятини беради .
1. Ўқув материалларига ҳаволалар юбориш, чатдаги вариантлар бўйича
тестлар бажариш.
145
2. Демонстрация функцияси ўқитувчи экранидаги тақдимотлар, видео ва
бошқа элементларни талабалар экранида кўрсатишда хизмат қилади.
3. Шарҳлаш функцияси ўқувчилар эътиборини маълум бир машққа
жалб қилиш учун матн, диаграмма, расм қисмларини ажратиб кўрсатишга
имкон беради, масалан, ―Расм ва уни аниқлайган атамани белгиланг‖.
4. Сичқонча бошқарувини талабага ўтказиш "шу ерда ва ҳозир"
режимида талабанинг мавзуни, сўз бойлигини, вазифасини қандай
тушунганлигини кўриш ва хатоларни ўз вақтида тузатиш имконини беради.
5. Интерактив доска-мавзу бўйича барча керакли бўлган маълумотларни
кўрсатишга ѐрдам беради.
Ўз
навбатида, дарсларида
вебинар
форматидан
фойдаланиш
талабаларнинг реал вақт режимида коммуникатив компетенциясини
ривожлантириш ва такомиллаштиришда:
- ѐзма, аудио ва видео контентни алмашиш;
- меҳмонларни таклиф қилиш (экспертлар, хорижий мутахассислар ва
бошқалар);
- талабаларнинг мутахасислик фанларини ўрганиш жараѐнида иштирок
этиш статистикасини олиш ва таҳлил қилиш имконияти;
- вебинар ѐзувларини сақлаш;
- сўровномалар, интервюлар ўтказиш ва уларни онлайн трансляция
қилиш орқали мулоқот қилиш учун ҳақиқий онлайн муҳитни яратади.
Амалиѐтда мутахасисслик фанларини ўқитиш жараѐнида бир неча
турдаги вебинарларни ташкил қилиш мумкин. Оддий вебинар маъруза асосида
ўтказиладиган дарслар учун хизмат қилади: ўқитувчи тингловчиларни маъруза
мавзуси, керакли маълумотлар билан фақат наушник ва тақдимот слайдларидан
фойдаланган ҳолда таништиради. Маъруза охирида талабалар чат орқали мавзу
бўйича саволлар беришлари мумкин. Панел мунозараси вебинари битта
модератор ва бир нечта мутахассисларнинг (таклиф қилинган меҳмонларнинг)
иштирокини назарда тутади. Вебинар давомида модератор вебинарнинг
ўтишини кузатиб бориб мутахасисслар ҳамда талабалар гуруҳига савол ва
мунозаралар ташкил қилинади. Бу эса сизга маълум бир масала бўйича мавзу ва
бир нечта қарашлар билан танишиш имконини беради. Масофавий
меҳмон иштирокидаги вебинарларга лаборатория хонаси бўйлаб виртуал
саѐҳатни амалга ошириш мумкин. Масалан, ZOOM онлайн-платформасининг
мобил қурилмалар билан мослиги лаборатория машғулотларини телефонларда
осонгина кузатиш имкониятини беради . Талабалар, ўз навбатида, уйдан
чиқмасдан ҳар қандай лаборатория макетларида машғулотлар бажариш
146
жараѐнини кузатиш, саволлар бериш, мавзуни муҳокама қилиш ва бошқа
имкониятларга эга бўлишади. Худди шу тарзда, ўқув дастурига қўшимча
сифатида дунѐнинг исталган нуқтасидан келган мутахассислар билан
маърузалар ўқиш мумкин. Яъни, гуруҳга раҳбарлик қилаѐтган ўқитувчи бошқа
мамлакатдаги ОТМ, мактаб, коллеж ўқитувчиси билан боғланиб, уни таҳлилчи
ўқитувчи сифатида чиқишга ѐки меҳмонлар учун маъруза ўқишга таклиф
қилиши мумкин.
Шундай қилиб, университетда мутахасиссислик фанини масофадан
ўқитиш мақсадида онлайн платформалардан фойдаланиш қуйидаги
вазифаларни ҳал қилишга имкон беради:
- индивидуал режа ва ўқув жадвалини шакллантириш; - имконияти
чекланган ва ногирон талабалар учун ўқиш имконияти;
- лойиҳа ва ғоялар бўйича жамоавий ишни ташкил этиш;
- таълимнинг коммуникатив усулларидан фойдаланиш (суҳбатлар,
конференциялар, баҳс-мунозаралар, давра суҳбатлари);
- географик форматни кенгайтириш (бир хил ѐшдаги чет эллик
талабалар, турли хил бизнес йўналишлар ва ташкилотлар вакиллари билан
видеоалоқа қилиш имконияти, сиѐсатчилар, иқтисодчилар, санъаткорларнинг
матбуот анжуманларида қатнашиш имконияти);
- ахборотни доимий равишда янгилаб туриш, турли манбалардан ўз
вақтида олиш, уни визуаллаштириш;
-
амалиѐтга йўналтирилган ўқитиш усулларидан фойдаланиш
(мунозаралар, лойиҳалар, биргаликдаги таълим, тадқиқот фаолияти);
- кундузги,
сиртқи
ва
масофавий
ўқитиш
имкониятларини
бирлаштирган ягона ўқув жараѐни ташкил этишдир.
147
Do'stlaringiz bilan baham: | 
