Сборник докладов республиканской научно-методической конференции вопросы применения современных систем и технологий

 
 
 
MASOFAVIY TA‟LIMNING TALABALAR UCHUN AHAMIYATI VA 
AFZALLIKLARI
Akbaraliev Sh.Sh., ТАТU
Koronavirus pandemiyasi butun dunyoda ta‘lim olish tarzini o‗zgartirib 
yubordi. Minglab talabalar o‗qishga bormay, uyidan turib o‗qishni davom 
ettirmoqdalar. Oliy ta‘lim muassasalaridagi professor-o‗qituvchilarning, umumiy 
o‗rta ta‘lim maktablaridagi ustoz-murabbiylarning faol ishtirokini his qilish 
mumkin. Kechagina auditoriyada o‗tilgan darslarning to‗satdan onlayn platformaga 
ko‗chgani ta‘lim beruvchi ustozlar uchun ham katta tajriba-sinov maktabi bo‗ldi 
desak mubolag‘a bo‗lmaydi. 
Onlayn ta‘lim nima? Onlayn ta‘lim - bu real vaqt rejimida Internetdan 
foydalangan holda yangi bilimlarni olish usullarini beradi. Hozirgi vaqtda elektron 
ta‘lim sohasi dunyodagi eng tez rivojlanayotgan ta‘lim texnologiyalaridan biridir. 
Masofaviy ta‘lim o‗zining qulayligi tufayli tobora ommalashib borayotgan ta‘lim 
shakliga aylanib bormoqda. Onlayn ta‘lim chekka hududlarda yashovchilar uchun, 
shuningdek ba‘zi sabablarga ko‗ra kunduzgi ta‘limga qatnasha olmaydiganlar uchun 
yuqori natijalarni berdi. Xorijiy davlatlar olimlarining adabiyotlarini tahlil qilish 
shuni 
ko‗rsatadiki, 
hozirgi 
kunda 
―masofaviy 
o‗qitish‖, 
―elektron 
o‗qitish‖,―kompyuter texnologiyalarini qo‗llab o‗qitish‖, ―masofaviy ta‘lim 
texnologiyalari‖, ―tarmoq ichida o‗qitish‖ ta‘lim dasturlarini amalga oshirish katta 
natijalarga olib keladi. Yurtimizdagi oliy o‗quv yurtlari ustozlari tomonidan ZOOM 
platformasi orqali onlayn darslar tashkil qilinib, universitetning har bir professor-
o‗qituvchisi bu platformaga video ma‘ruza, ma‘ruzalar matni, mavzular bo‗yicha 

---

112 
taqdimot materiallari, mustaqil ish, ochiq va yopiq testlarni kiritib, o‗z vaqtida 
talabalarning bilimlarini baholab boryaptilar. Onlayn dars yangicha uslub va 
an‘anaviy darsdan tubdan farq qiladi. Demak, har bir o‗qituvchi-pedagog endi 
auditoriyadagi yondashuvlarni qisman unutib, virtual auditoriyalarga moslashishi 
zarur, chunki bu darslarning ham o‗ziga yarasha jiddiy talab va shartlari bor. 
Mazkur tajribalarda ―masofaviy o‗qitish‖ — inglizcha ―distance learning‖ 
atamasidan ―distance education‖, ya‘ni ―masofaviy ta‘lim‖ atamasining kengroq 
tushuncha ekanligini ta‘kidlashgan. ―Masofaviy ta‘lim‖ atamasi esa ta‘lim 
jarayonining barcha jihatlarini o‗z ichiga qamrab oladi. Bu tushunchalar bir 
tomondan o‗xshash bo‗lib, ular bitta hodisa — axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarini ta‘lim jarayoniga joriy qilishni bildiradi. Onlayn darslar vositasida 
talaba-yoshlarimiz ko‗proq mustaqil ishlash, ilmiy ijod bilan shug‗ullanish, 
kitoblarni mutolaa qilish imkoniyatlariga ega bo‗lsalar, pedagog-o‗qituvchilarimiz 
xorij olimlari ishtirokida tashkil qilinayotgan onlayn videokonferensiyalarda 
qatnashib, kasbiy mahoratlarini rivojlantirish imkoniyatiga ega bo‗ldilar. 
Zamonaviy globallashuv sharoitida oliy ta‘lim sohasidagi onlayn o‗qitish 
usullari zamonaviy axborot vositalari bilan boyitilishi natijasida ta‘lim sifatining 
yanada ortishi kutilmoqda. Bu borada masofaviy o‗qitish usuli o‗qituvchi-pedagog 
va talabalar uchun ham qator qulayliklarga egaligi bilan alohida ahamiyatga egadir. 
Endigi vaziyat talabalar uchun zarur bo‗lgan o‗quv-uslubiy materiallar, o‗quv 
qo‗llanmalar asosida kompyuter dasturlari ishlab chiqish vazifasini qo‗ymoqda. 
Zero, masofaviy o‗qitish har qanday sohada ham jahon ta‘lim markazlarining 
uslubiy adabiyotlari, zamonaviy hamda so‗nggi axborotlarni olish, jamlab 
foydalanish imkoniyatlarini beradi. Mamlakatimizda texnologiyalarning keng 
miqyosda joriy etilishi bilan onlayn tarzda o‗qitishni bir qator ijtimoiy ahamiyatga 
molik masalalarni yechishda ham joriy etish mumkin. Ta‘lim sohasiga bo‗lgan 
talabalarning ehtiyojlarini qondirishda qulayliklar yaratish bilan respublikamizning 
malakali raqobatbardosh mutaxassislarga bo‗lgan ehtiyoji ham qondiriladi. 
Shuningdek, talabalarning ijtimoiy va kasbiy faolliklarini oshirishga erishish 
mumkin. Sirtqi bo‗limlarda tahsil olayotgan talabalarning, xususan, ishlab 
chiqarishdan ajralmagan holda ta‘lim olayotgan yoshlar uchun qulay shart-
sharoitlarni yaratib beradi. Bunday uslub asosida o‗qitish bo‗lajak mutaxassislarni 
tayyorlashda muhim o‗rin tutadi hamda mehnat bilan mashg‗ul shaxslarning jamiyat 
hayotidagi faolligini mustahkamlab, ularning dunyoqarashini boyitishga xizmat 
qiladi.