SaqarTvelos teqnikuri universiteti biznes-inJineringis fakulteti ekonikuri kvlevis meTodebi

8 ekonomikuri realoba da ekonomikuri faqtebi

ekonomikuri subieqtis samyarosa da ekonomikur movlenaTa samyaros Soris arsebobs ekonomikuri faqtebis samyaro.

ekonomikuri faqtebi _ esaa ekonomikur movlenaTa racionaluri registracia da interpretacia, mTlianobaSi ki socialur faqtorTa nairsaxeoba _ movlenebis an moqmedebebis, romelTac uSualod akvirdeba da afiqsirebs subieqti _ adamiani, socialuri jgufi an mTeli sazogadoeba.

Tumca socialuri faqti _ es yvela movlena rodia socialur garemoSi. arsebobs sxva saxis faqtebic _ biologiuri, fizikuri, qimiuri da meqnikuric ki. vTqvaT, me Tu avagde haerSi qva, romelic miwaze ecema _ esaa meqanikuri (an fizikuri) faqti, magram, Tu es qva viRacas TavSi daeca da man travma miiRo, maSin meqanikuri faqti gadaiqceva socialur faqtad _ e.i. moxda danaSauli, romelsac mosdevs iuridiuli da moraluri Sedegi.

ekonomikuri faqtebi _ esaa sameurneo cxovrebis movlenebi, romelTac uSualod akvirdeba da afiqsirebs subieqti, damkvirvebeli. ekonomikuri faqti SeiZleba iyos nebismieri socialuri faqti, romlebic afiqsirebs ama Tu im ekonomikur procesebsa da movlenebs.

ekonomikuri faqtebi unda iyos: a) sruli; b) Sedarebuli; g) sarwmuno.

faqtebis sisrule gulisxmobs gamosakvlevi procesis srul mocvas, Sedarebis moTxovna moicavs Sesadarebeli ekonomikuri faqtebis gamokvlevas erTgvarovnebis kuTxiT, magaliTad, ar SeiZleba SevadaroT gamonadnobi foladis tonaTa odenoba gamoxatuli fulSi eleqtroenergiis ekonomias. faqtebis sarwmunoobis moTxovna _ esaa sakvanZo sakiTxi yvela ekonomikuri faqtis analizSi.

zustad, sarwmunod iTvleba is sidideebi (faqtebi), romlebic asaxavs movlenaTa namdvil an WeSmarit zomas.

unda gvaxsovdes, rom nebismieri faqtis SerCevisas didi mniSvneloba eniWeba subieqtebis ideologiur (faseulobiT-msoflmxedvelobriv) pozicias da ama Tu im ekonomikuri faqtis raime `ideologiuri interpretaciis~ elementi xSirad, Tumca ara yovelTvis uCinrad arsebobs Tavad faqtSi.

sociologiur mecnierebaSi faqtobrivi codnis dasabuTebulobis problema SeiZleba gadaiWras sam doneze: msoflmxedvelobrivad, Teoriulad da procedurulad.

msoflmxedveloebrivi done gulisxmobs mTeli ekonomikuri codnis zogad, fundamentur dasabuTebulobas. Tu am doneze Warbobs iluziebi, maSin igi gasdevs kvlevis mTel Semdgom operaciebs.

meore done _ Teoriuli. aq didi mniSvneloba aqvs ekonomikuri Teoriis mdgomareobasa da SemuSavebas, mis unars, sworad moaxdinos ekonomikuri faqtebis interpretireba da maTi CarTva Tavis problemur arealSi.

mesame done _ proceduruli. am doneze sabuTdeba kvlevis proceduraTa, anu ekonomikuri codnis miRebis xerxebisa da saSualebebis siswore.

dasabuTebis bolo donea meTodologiuri.

ekonomikuri codnis yvela samive done qmnis nebismieri ekonomikuri kvleviTi programis karkass, anu ekonomikur paradigmas.

ZiriTadi daskvnebi:

1. 
   ekonomikuri mecnierebis mizani _ ise axsnas an aagos adamianuri qceva, rom saSualebaTa an resursTa deficitisas adamianma SeZlos maqsimaluri efeqtianobiT miaRwios sasurvel miznebs.
   
2. 
   ekonomikuri mecnierebis meTodebs ikvlevs ekonomikuri meTodologia (an sxvagvarad ekonomikuri mecnierebis meTodologia). ekonomikuri meTodologia _ erT-erTi umniSvnelovanesi ekonomikuri mecnierebaa, romelic SemuSavda ekonomikis da filosofiis mijnaze (стыке _ pirapiri).
   
3. 
   ekonomikuri meTodologiis miznebisa da amocanebis formulirebisTvis sakmaod mniSvnelovania `ekonomikuri adamianis~ _ homo oeconomicus _ bunebis gansazRvra. Tanamedrove ekonomikur anTropologiaSi `ekonomikuri adamiani~ axsnilia, rogorc mizanracionaluri, amrCevi, Semfasebeli, evoluciis ganmcdeli, egocentruli, arasruli da SezRuduli informaciis mqone adamiani.
   
4. 
   ekonomikuri subieqtis samyarosa da ekonomikur movlenaTa samyaros Soris arsebobs ekonomikuri faqtebis samyaro. ekonomikuri faqtebi _ esaa sameurneo cxovrebis movlenebi, romelTac akvirdeba da afiqsirebs subieqti, damkvirvebeli. maT aqvs dasabuTebis sami done _ msoflmxedvelobrivi, Teoriuli da proceduruli.
   

kiTxvebi msjelobisTvis:

1. 
   Tqveni azriT, ranairad SeiZleba gavavrceloT ekonomikuri midgoma socialuri codnis momijnave dargebze _ sociologiaze, fsiqologiaze, kulturulogiaze, genderul kvlevebze da a.S.? moiyvaneT ekonomikuri midgomis nayofieri gamoyenebis magaliTebi sxva mecnierebebSi.
   
2. 
   rogor SeiZleba `ekonomikuri adamianis~ modelis Sefardeba adamianis modelebTan sxva mecnierebebSi _ `sociologiur adamianTan~, `istoriul adamianTan~ da a.S.?
   
3. 
   Tqveni azriT, ra Sedegebi SeiZleba mohyves ekonomikuri faqtebis araswor interpretacias? rogor SeiZleba aisaxos es mkvlevaris daskvnebSi? aseT SemTxvevaSi es daskvnebi SeiZleba WeSmariti aRmoCndes Tu ara?
   

Tavi 2. meTodisa da meTodologiis problema mecnierul kvlevaSi

1. meTodi da meTodologia

,,ekonomikuri adamianis ‘’ problemidan da ekonomikuri faqtorebidan Cven mogviwevs socialuri kvlevis meTodebisa da meTodologiis problemebze gadasvla. Aam TavSi kvlevis sagani iqneba meTodologia, rogorc swavleba meTodebis Sesaxeb: Cven ganvixilavT meTodologiis sagans, mis ZiriTad doneebs da tipebs, agreTve ganvixilavT SedarebiT did meTodologiur koncefciebs, romlebic SeZleba gamoyenebul iqnes ekonomikuri mecnierebis ganviTarebisaTvis - t. kunis ,,paradigmebis’’ da ,,mecnieruli revoluciebis’’ koncefcias, aseve i. lakatosis ,,kvleviTi programebis’’ Teorias da k. poperis koncefcias misi ,,falsifikacionizmisa’’ da ,,evolucionizmis’’ ideebiT. am sakiTxebis Seswavlam momavalSi unda xeli Seuwyos ekonomikuri meTodologiis, rogorc ekonomikuri mecnierebis ganuyofeli Semadgeneli nawilis, miznebisa da amocanebis ganmartebas.

termini ,,meTodologia’’ warmoiSva rogorc ZvelberZnuli sityvis: ,,meTodos’’-xerxi, gza; da ,,logos’’-swavleba, kombinacia. sityva sityviT TargmniT ,,meTodologia’’-es aris ,, swavleba meTodis Sesaxeb’’. meTodi- es aris gansaRvruli mtkice wesebis erToblioba gankuTvnili raime miznis misaRwevad. meTodis ZiriTadi daniSnulebaa-iyos ,,kompasi’’ an ,,Suqura’’ Semmecnebeli subieqtis xelSi, raimesTan mimarTebaSi mecnieruli kvlevis gzaze.

,,WeSmariti meTodi warmoadgens Tavisebur ,,kompass’’, romlis meSveobiTac Semmecnebeli da moqmedebis subieqti ikvlevs Tavis gzas da amave dros, exmareba mas Secdomebisagan Tavis daRwevaSi’’.

meTodologia SeiZleba Semdegnairad ganimartos: meTodologia- pirvel rigSi aris swavleba, romelime mecnierebis ZiriTadi meTodebis Sesaxeb. Mmeore, TviT am meTodebis erToblioba, anu meTodebisa, romelTac kavSiri aqvT mocemul mecnierebasTan, amasTan pirveli ganmarteba meTodologiis aris ufro Rrma Tavisi mniSvnelobiT, vidre meore.

saerTod unda aRvniSnoT, rom meore SemTxvevaSi meTodologiis meTodebis ubralod erTobliobaze dayvana warmoadgens am sakiTxis sakmaod ganmartivebas.

,,meTodologia ar warmoadgens calkeuli meTodebis ubralo jams, maT ,,meqanikur erTobas’’. meTodologia rTuli dialeqtikuri, mTliani, subordinirebuli sistemaa sxvadasxva donis saSualebaTa, xerxebis, principebis, moqmedebis sferoebis, mimarTulebis, evristikul SesaZleblobebis, Sinaarsis, struqturisa da a.S.’’

mecnierebaTa umravlesobaSi termini ,,meTodi’’ da ,,meTodologia’’,gamoiyeneba sakmaod farTo drodadro da sxvadasxva azriT. magaliTad, sociologebi erTmaneTTan aaxloveben or cnebas: sociologiis meTodologia da sociologiuri gamokvlevebis meTodologia (meTodika) da amitomac ganmartaven meTodologiis mizans da amocanebs Semdegnairad: ,,meTodologias uwodeben mecnieruli kvlevis principebis sistemas. swored rom meTodologia gansazRvravs konkretuli mizniT Sekrebil faqtebs, Tu ramdenad SeuZlia iyos codnis realuri da saimedo safuZveli.

formaluri TvalsazrisiT meTodologia ar aris dakavSirebuli realuri samyaros Sesaxeb codnis arsobriv gagebasTan, ufro sworad ,meTodologias saqme aqvs iseT operaciebTan, romlis meSveobiTac xdeba codnis konstruireba. amitom, termini ,, meTodologia’’ miRebulia ewodos kvlrvis procedurebis, teqnikisa da meTodebis erTobliobas, monacemTa Segrovebisa da damuSavebis xerxebis CaTvliT.

meTodologiis Sinaarsobrivi gageba gamomdinareobs iqidan, rom masSi realizdeba kvlevis sferos sagnobrivi evristikuli (e.w. saZiebo) funqcia.

codnis nebismier Teoriul sistemas azri aqvs imdenad, ramdenadac is ara marto aRwers da ganmartavs sagnis zogierT sferos, imavdroulad warmoadgens axali Ziebis instruments. Ramdenadac Teoria ayalibebs sagnobriv samyaros sagnobriv sferoSi asaxvis principebsa da kanonebs, is amave dros, warmoadgens meTods sinamdvilis jer kidev Seuswavlel sferoSi Semdgomi SeRwevis arsebuli, praqtikiT Semowmebuli codnis safuZvelze.

ekonomikuri mecnierebisaTvis aseTi daaxloeba neklebproduqtulia. cneba ,,ekonomikuri meTodologia’’ Tavisi moculobiT gacilebiT farToa da Rrmaa SinaarsiT, vidre cneba ,,ekonomikuri evis meTodi (meTodikebi) (gansakuTrebiT Tu ukansknels ganvmartavT sociologiur rakursSi-rogorc ekonomikuri informaciis Sekrebis meTodebs). Ekonomikuri meTodologia mxolod metad gamartivebul, zRvrulad elementarul gagebaSi aris erToblioba ekonomikuri meTodebisa da procedurebisa; Tuki mas ufro safuZvlianad ganvmartavT, Tavis TavSi moicavs agreTve ekonomikuri mecnierebis meTodologiur istorias, ekonomikuri codnis idealebisa da standartebis kvlevas, ekonomistebis msoflmxedvelobrivi orientirebisa da faseulobaTa Seswavlas da kidev sxvas.