Sapar Xojaniyazov(1910–1983)

Marjan Xalmuratova1939-jılı Moynaq rayonında tuwıladı. Kishkene bala gezinen baslap-aq onıń teatrǵa degen qızıǵıwshılıǵı júdá kúshli edi. Usı qızıǵıwshılıǵı onı 1958-jılı házirgi Berdaq atındaǵı mámleketlik akademiyalıq muzıkalı teatrǵa alıp keledi. Bul jerde ol 80 nen aslam hár túrli janrdaǵı jarqın obrazlardı úlken sheberlik penen atqarıp Qaraqalpaqstan, Ózbekstan, Túrkmenstan, Qazaqstan ellerindegi millionlap tamashagóylerdiń júreginde orın aldı.
M.Xalmuratova teatrda T.Seytjanovanıń «Kúygelek kózli yar»da – Dilaranı, R.Eshimbetova hám N.Eshmatovlardıń «Jaylawda toy»ında – Gúlsánemdi, M.Shamxalova hám Z.Bagirovalardıń «Qáyin ene»de – Afattı, S.Axmadtıń «Kelinler qozǵalanı»nda – Farman biybini, A.Kaxxordıń «Saq ǵarǵa saǵaǵınan»da – Neteyxandı, «Jaralı júrekler»de – Zernegúldi, «Mamamnıń jetinshi bayı»nda – Qarshıǵanı, K.Raxmanovtıń «O dúnyaǵa mirát»inde – Ulperini, «Shariyar»da – Mástándi, «Bes kúnlik dúnya»da – Ólmesekti, «Ómirbek hám tazshada» - ımsındı. S.Xojaniyazov, A.Xalimov hám J.Shamuratovlardıńtıń «Súymegenge súykenbe»sinde – Gúlsánemdi, B.Baymurzaevtıń «Báddiwa»da – Gúljamaldı, B.Baymurzaevtıń «Pálektiń ǵardishi»nde – Ayjamaldı, G.Xugaevanıń «Meniń qatınımnıń bayı»nda – Zaremanıń h.t.b. kóplegen spektakllerde obrazlardı jaratıp keldi.
M.Xalmuratova spektakllerdegi jaratqan obrazlardı kórgen tamashagóy onıń tuwma talent hám ayrıqsha aktrisa ekenin birden sezer edi. Sebebi Marjan Xalmuratova hár bir jaratqan obrazınıń ishine kirip, sol obraz benen jasap oynar edi. Oynaǵan obrazları hesh tákirarlanbas edi. Sebebi ol hár bir obrazdı jańadan jaratar edi. 60-70 – jıllar aralıǵında teatr saxnasında kóplegen rollerdi oynaydi. Lekin onıń eń jarqın rollerinen biri bul «Urını qaraqshıbastı» (K.Raxmanov, N.Ańsatbaev) spektaklindegi obrazı boldı. Bul spektakl tamashagóyler arasında úlken alǵıslarǵa iye bolǵan. Marjan Xalmuratova spektaklde Xojambergen Ayımbetov penen birgelikte bas rollerdi atqaradı. Rejissyordıń aytıwı boyınsha bul aktyorlar shıǵarmadaǵı obrazǵa berilip oybaǵanlıǵı sonshelli, hátteki repeticiya dáwirinde olar 10-15 kg deyin azıp ketti.
Aktrisanıń jáne bir tákirarlanbas obrazlarınan bul «Súymegenge súykenbe»degi Gúlsánemniń roli. Bul obrazdı MXalmuratova jańa xarakterde jańa túrde atqarıp shıqti. Ol bul obraz benen ómirde hayal adamnıń huqıqı, onıń óz pikiri, turmıstaǵı óz ornı bar ekenligin kórsete bildi.
M.Xalmuratova kóp qırlı aktrisa edi, ol drama, komediya, fars, tragediya, muzıkalı spektakller hám teatrda qoyılatuǵı shou programmalarda da óz ornı hám óz shıǵıwları menen xalqımızdıń kewilinen shıǵıwǵa bárhama tırısar edi. Ol haqıyqıy professional, biytákirar aktrisalardan edi. Ol hár bir jaratatuǵın obrazlarınıń ústinde miynet etip onıń biyik shıńına jetpesten qoymas edi. Ómirde júdá mehriban, haq kewilli hám ápiwayı hayal, saxnada jarqın juldız bolıp qaraqalpaq iskustvosınıń rawajlanıwına óziniń ayrıqsha hám salmaqlı úlesin qosqan aktrisa boldı. Ol húkimet tárepinen Qaraqalpaqstan Respublikasına xızmet kórertken artistka, Qaraqalpaqstan xalıq artitkası hám de prezidentimiz tárepinen berilgen «Doslıq» ordeni menen sıylıqlandı.