Sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish

Amortizatsiya xarajatlari:
Buxgalteriya hisobi tо‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq soliq tо‘lovchi tomonidan hisobga olinadigan asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar amortizatsiya qilinadigan mol-mulk deb e’tirof etiladi.
Quyidagilar amortizatsiya qilinmaydi:
1) yer uchastkalari va tabiatdan foydalanishga doir boshqa ob’ektlar (suv, er osti boyliklari va boshqa tabiiy resurslar);
2) mahsuldor chorva mollari;
3) axborot-kutubxona fondi;
4) muzey ashyolari;
5) qonun hujjatlarida belgilangan tartibda konservatsiyalashga о‘tkazilgan asosiy vositalar;
6) moddiy madaniy meros ob’ektlari;
7) umumiy foydalanishdagi avtomobilь yо‘llari, yо‘laklar, sayilgohlar, xiyobonlar, mahalliy davlat hokimiyati organlari tasarrufida bо‘lgan obodonlashtirish inshootlari;
8) qiymati ilgari tо‘liq chegirilgan mol-mulk;
9) asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar tarkibiga о‘tkazilmagan kapital qо‘yilmalar.
Soliq solish maqsadida amortizatsiya qilinishi kerak bо‘lgan mol-mulk amortizatsiyaning quyidagi eng yuqori normalari bilan guruhlarga taqsimlanadi:

Guruhlar tartib raqami	Kichik guruhlar tartib raqami	Asosiy vositalarning nomi	Amortizatsiyaning yillik eng yuqori normasi, foizlarda
I		Binolar, imoratlar va inshootlar
	1	Binolar, imoratlar	3
	2	Neftь va gaz quduqlari	5
	3	Neftь-gaz omborlari
	4	Kema qatnaydigan kanallar, suv kanallari
	5	Kо‘priklar
	6	Dambalar, tо‘g‘onlar
	7	Daryo va dengiz prichal inshootlari
	8	Korxonalarning temir yо‘llari
	9	Qirg‘oqni mustahkamlovchi, qirg‘oqni himoyalovchi inshootlar
	10	Rezervuarlar, sisternalar, baklar va boshqa sig‘imlar
	11	Ichki xо‘jalik va xо‘jaliklararo sug‘orish tarmog‘i
	12	YOpiq kollektor-drenaj tarmog‘i
	13	Havo kemalarining uchish-qо‘nish yо‘llari, yо‘laklari, tо‘xtash joylari
	14	Bog‘larning va hayvonot bog‘larining inshootlari
	15	Sport-sog‘lomlashtirish inshootlari
	16	Issiqxonalar va parniklar
	17	Boshqa inshootlar
II		Uzatish qurilmalari
	1	Elektr uzatish hamda aloqa qurilmalari va liniyalari	8
	2	Ichki gaz quvurlari va quvurlar
	3	Vodoprovod, kanalizatsiya va issiqlik tarmoqlari
	4	Magistral quvurlar
	5	Boshqalar
III		Kuch-quvvat beradigan mashinalar va uskunalar
	1	Issiqlik texnika uskunalari	8
	2	Turbina uskunalari va gaz turbinalari qurilmalari
	3	Elektr dvigatellari va dizelь-generatorlar
	4	Kompleks qurilmalar
	5	Boshqa kuch-quvvat beradigan mashinalar va uskunalar (harakatlanuvchi transportdan tashqari)
IV		Faoliyat turlari bо‘yicha ish mashinalari va uskunalar (harakatlanuvchi transportdan tashqari)
	1	Iqtisodiyotning barcha tarmoqlariga tegishli mashinalar va uskunalar	15
	2	Qishloq xо‘jaligi traktorlari, mashinalari va uskunalari
	3	Kommutatsiyalar va ma’lumotlarni uzatish raqamli elektron uskunalari, raqamli tizimlar uzatish uskunalari, raqamli aloqa о‘lchov texnikasi
	4	Yо‘ldosh, uyali aloqa, radiotelefon, peyjing va tranking aloqa uskunalari
	5	Uzatishlar tizimlari kommutatsiyalarining о‘xshash uskunalari
	6	Kinostudiyalarning maxsus uskunalari, tibbiy va mikrobiologiya sanoati uskunalari
	7	Kompressor mashinalari va uskunalari
	8	Nasoslar
	9	YUk kо‘tarish-transport, yuk ortish-tushirish mashinalari va uskunalari, tuproq, karьer hamda yо‘l-qurilish ishlari uchun mashinalar va uskunalar
	10	Ustun-qoziq qoqish mashinalari va uskunalari, maydalash-yanchish, saralash, boyitish uskunalari
	11	Texnologik jarayonlar uchun barcha turdagi sig‘imlar
	12	Neftь qazib chiqarish va burg‘ulash uskunalari
	13	Boshqa mashinalar va uskunalar
V		Harakatlanuvchan transport
	1	Temir yо‘lning harakatdagi tarkibi	4
	2	Dengiz, daryo kemalari, baliqchilik sanoati kemalari
	3	Havo transporti
	4	Avtomobilь transportining harakatdagi tarkibi, ishlab chiqarish transporti	20
	5	Engil avtomobillar
	6	Sanoat traktorlari
	7	Kommunal transport	10
	8	Maxsus vaxta vagonlari
	9	Boshqa transport vositalari	20
VI		Kompьyuter, periferiya qurilmalari, ma’lumotlarni qayta ishlash uskunalari
	1	Kompьyuterlar	20
	2	Periferiya qurilmalari va ma’lumotlarni qayta ishlash uskunalari
	3	Nusxa kо‘chirish-kо‘paytirish texnikasi
	4	Boshqalar
VII		Boshqa guruhlarga kiritilmagan asosiy vositalar
	1	Kо‘p yillik dov-daraxtlar	10
	2	Boshqalar	15

Soliq solish maqsadlari uchun har bir kichik guruh bо‘yicha amortizatsiya ajratmalari amortizatsiya normasini qо‘llash orqali, belgilangan eng yuqori normadan oshmagan holda hisoblab chiqiladi.

Soliq solish maqsadlari uchun amortizatsiyani belgilanganidan pastroq va soliq tо‘lovchining hisob siyosatida mustahkamlab qо‘yilgan normalar bо‘yicha hisoblashga yо‘l qо‘yiladi.
Soliq solinadigan foydaning tо‘liq hisoblanmagan amortizatsiya summasiga soliq solish maqsadlarida nazarda tutilgan normalarga zid ravishda qayta hisoblash amalga oshirilmaydi.
Foydalanishda bо‘lgan asosiy vositalar ob’ektlarini oladigan soliq tо‘lovchi ushbu asosiy vositalar ob’ekti bо‘yicha amortizatsiya normasini mazkur asosiy vositalar ob’ektidan avvalgi mulkdorlar tomonidan foydalanilgan yillar (oylar) soniga kamaytirilgan foydalanish muddatini hisobga olgan holda belgilashga haqlidir.
Agar mazkur asosiy vositadan avvalgi mulkdorlarda amalda foydalanish muddati ushbu asosiy vositalarning ushbu moddada tasniflanishi bilan belgilanadigan foydalanish muddatiga teng yoki undan ortiq bо‘lsa, soliq tо‘lovchi texnika xavfsizligi talablarini va boshqa omillarni hisobga olgan holda bu asosiy vositadan unumli foydalanish muddatini mustaqil ravishda, lekin uch yildan kam bо‘lmagan muddatga belgilashga haqlidir.
Foydalanishda bо‘lgan asosiy vositalardan foydalanish muddatini aniqlash imkoniyati bо‘lmagan taqdirda, amortizatsiyani hisoblash yangi asosiy vositalarga bо‘lgani singari amalga oshiriladi.
Nomoddiy aktivlar uchun qilingan xarajatlar soliq tо‘lovchi tomonidan, ularning boshlang‘ich qiymati va unumli foydalanilishi muddatidan, lekin soliq tо‘lovchining faoliyati muddatidan ortiq bо‘lmagan muddatdan kelib chiqqan holda, hisoblab chiqilgan normalar bо‘yicha har oyda eskirish tariqasida jami daromaddan chegirib tashlanadi.
Nomoddiy aktivlar ob’ektidan unumli foydalanish muddatini aniqlash О‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga yoki chet davlatning qо‘llanilishi mumkin bо‘lgan qonun hujjatlariga muvofiq, shuningdek nomoddiy aktivlardan foydalanishning tegishli shartnomalar bilan bog‘liq unumli muddatidan kelib chiqqan holda patentning, guvohnomaning amal qilish muddati va (yoki) intellektual mulk ob’ektlaridan foydalanish muddatlarining boshqa cheklanishlaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.
Unumli foydalanish muddatini aniqlab bо‘lmaydigan nomoddiy aktivlar bо‘yicha amortizatsiya normalari besh yilga, lekin soliq tо‘lovchining faoliyat muddatidan ortiq bо‘lmagan muddatga mо‘ljallab belgilanadi.