Sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish

Korporativ boshqaruvning modellari

Korporativ boshqaruv modellarining quyidagi shakllari mavjud:

• 
  unitar (investor) model — AQSH, Buyuk Britaniya, Avstraliya;
  
• 
  ikki pog‘onali (manfaatdor shaxslar) model — Germaniya;
  
• 
  kontinental model;
  
• 
  tarmoq model — YAponiya (keyretsu), Koreya (chaebol).
  

Unitar model:

• 
  boshqaruvning yagona organi - uning tarkibida ijro etuvchi direktorlardan ko‘ra mustaqil direktorlar ko‘proq bo‘lgan unitar Direktorlar Kengashi (aksiyadorlik mulkchilikning «Inglizsakson» modeli: 24-30% aksiya harakatsiz, uzoq vaqt kichik korxonalar qo‘lida bo‘ladi va nazorat paketini shakllantiradi, 70-80% aksiya, aksincha, harakatchan, vaqti-vaqti bilan bozorga olib chiqiladi va bir kishining qo‘lidan boshqasiga oson o‘tadi);
  
• 
  aksiyadorlik kapitalning katta qismi inglizsakson udumlarida tarbiyalangan mayda investorlar sarmoyasidan iborat;
  
• 
  jismoniy shaxslarga qarashli bo‘lmagan aksiyalar asosan institutsional investorlar qo‘lida jamlangan;
  
• 
  qimmatli qog‘ozlar bozori yuqori samaradorligi va likvidligi bilan ajralib turadi;
  
• 
  minoritar aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish yuqori darajada;
  
• 
  jalb qilingan direktorlar ishtirokidagi kuchli korporativ boshqaruv.
  

Ikki pog‘onali model (insayderlik):

• 
  rahbarlik va ijrochilik organi;
  
• 
  Kuzatuv kengashi (Direktorlar kengashi);
  
• 
  ijroiya organi.
  
• 
  vazifalarning qat’iy taqsimlanishi. Kengash a’zolari ijroiya organiga a’zolik qilishi mumkin emas.
  

Kontinental model:

• 
  doimiy egalarda 70-80% aksiya jamlangan, 20-30% aksiya esa «chakana» sotiladi va xaridorlar ularga mablag‘larni vaqtincha joylashtirish vositasi sifatida qaraydilar;
  
• 
  aksiyadorlik sarmoyasini yirik «ulgurji» investorlar tashkil qilib, bir-birining aksiyasiga o‘zaro egalik qilish (kuchli qaramlik) tizimi keng rivojlangan;
  
• 
  Kuzatuv kengashida kompaniya xodimlarining salmoqli vakilligi;
  
• 
  uzoqni ko‘radigan investorlar;
  
• 
  qimmatli qog‘ozlar bozori kichikroq va likvidligi kamroq.