Sana: Sinf: 1 – Mavzu: Dunyo siyosiy xaritasi. Darsning maqsadi

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi: Dunyo siyosiy xaritasi, mavzuga oid slayd, atlas.

Dars o`tish metodi:

Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash, bahs-munozara.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism, uy ishini tekshirish.

Yangi mavzu bayoni:

Janubiy Amerika va Karib havzasi mamlakatlarining xo`jaligi o`rtacha rivojlanish darajasiga ko`ra Osiyo va Afrikadagi rivojlanayotgan davlatlarga nisbatan sezilarli ustunlikka egadir.

Qishloq xo`jaligi mintaqa hududi bo`ylab bir tekis rivojlanmagan. Jami qishloq xo`jalik mahsulotining 1/3 qismini chorvachilik yetishtirib beradi. Bu tarmoqlarning ahamiyati, ayniqsa, Argentina, Urugvay va Braziliyada katta.

Transporti Janubiy Amerika mamlakatlarining aksariyatida ancha sust rivojlangan. Quruqlikda harakatlanuvchi asosiy transport tarmog`i avtomobildir. Bu tarmoq barcha mintaqa mamlakatlarini amalda bir-birlari bilan bog`lovchi yagona quruqlik transportidir. Temiryo`l transporti yanada sust rivojlangan. Bu esa o`z navbatida iqtisodiyotning rivojlanishiga ancha to`sqinlik qiladi. Barcha mamlakatlar va ularni ichki rayonlarinni bir-birlari bilan bog`lashda dengiz va daryo transporti, ayniqsa Karib havzasi mamlakatlari uchun katta ahamiyatga ega. Sanoatida tog`-kon, neft-kimyo, metallsozlik, aholi iste’mol mahsulotlari ishlab chiqarish tarmoqlari ancha ahamiyatli. Qishloq xo`jaligida yirik yer egalariga tegishli plantatsiyalarda tashqi bozor uchun ko`plab kofe, shakarqamish, banan, tropik meva mahsulotlari ishlab chiqariladi.

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi.

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib, savollarga javob yozish.
llmiy bo`lim mudiri ________________

Sana__________________

65 - mavzu: Braziliyaning umumiy iqtisodiy-geografik tavsifi.

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga Braziliyaning geografik o`rni, tabiiy sharoiti, tabiiy boyliklari, aholisi va xo`jaligi haqida bilim berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Dunyo siyosiy xaritasi, mavzuga oid slayd, atlas.

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi: Dunyo siyosiy xaritasi, mavzuga oid slayd, atlas.

Dars o`tish metodi:

Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash, bahs-munozara.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism, uy ishini tekshirish.

Yangi mavzu bayoni:

Braziliya - Janubiy Amerikaning eng yirik mamlakatidir. U maydoning kattaligi va aholisining soniga ko`ra jahonda 5 - o`rinni egallaydi. Umuman, maydoni 8512 ming kv. km., aholisi esa176.6 mln. kishi. (2004 y.) Davlat tuzumi - Federativ Respublika. Tarkibida 23 shtat mavjud. Shuningdek, alohida yana 3 federativ hudud va poytaxt atrofi hududlarini birlashtiruvchi 1 federativ okrug davlatning hududiy-ma’muriy tarkibini tashkil qiladi.

Iqtisodiyotning yetakchi tarmog`i bo`lgan sanoat so`nggi yillarda barqaror tadrijiy rivojlanish ko`rsatkichlariga egaligi bilan ajralib turadi.

Metallurgiya sanoatining tez rivojlanishi, o`z navbatida turli mashinasozlik tarmoqlari taraqqiyotini ancha tezlashtirdi. Hozirgi vaqtda Braziliya o`z avtomobilsozlik, samolyotsozlik, kemasozlik tarmoqlariga ega.

Qishloq xo`jaligida dehqonchilik ham, chorvachilik ham tovar ahamiyatga egaligi bilan ajralib turadi. Dehqonchilikda donchilik, kofe, banan va shakarqamish yetishtirish muhim ro`l o`ynaydi. Chorvachilikda go`sht chorvachiligi va qo`ychilik keng tarqalgan.

Temir yo`l, avtomobil, dengiz va daryo transportlari yaxshi rivojlangan. Temir yo`l transporti Atlantika okeani sohilida, avtomobil transporti mamlakatining barcha hududlarida, daryo transporti Amazonka daryosida rivojlangan. Dengiz transporti yuk tashish hajmi bo`yicha yetakchi o`rinni egallaydi.

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi.

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib, savollarga javob yozish.
llmiy bo`lim mudiri ________________

Sana__________________

66 - mavzu: Insoniyatning global (olamshumul) muammolari. Global va demografik muammolar.

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga global muammolarning mazmuni va mohiyati haqida bilim berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Dunyo siyosiy xaritasi, mavzuga oid slayd, atlas.

Darsning jihozi: Dunyo siyosiy va tabiiy xaritasi, mavzuga oid slayd, atlas.

Dars o`tish metodi:

Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash, bahs-munozara.

Darsning borishi: Tashkiliy qism, uy ishini tekshirish.

Yangi mavzu bayoni:Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

XX asrning ikkinchi yarmida insoniyat oldida juda ko`p va murakkab muammolar vujudga keldiki, ularning asosiy qismi ta’sir doirasining miqyosi va ahamiyatiga ko`ra global muammolar nomini oldi. Butun dunyoni qamrab olgan, insoniyatning bugungi kuni va kelajagiga xavf soluvchi, yechimini topishda barcha davlatlar va xalqlarning hamjihatlik bilan birgalikda harakatini talab qiluvchi muammolar global muammolar deb ataladi.

Global muammolar aholi, iqtisodiy-ijtimoiy taraqqiyot va atrof-muhit o`rtasidagi o`zaro munosabatlar natijasidir. Global muammolar, birinchidan-jami insoniyatga, barcha mamlakatlar, xalqlar, ijtimoiy talablar manfaatlari va taqdirlariga ta’sir ko`rsatuvchi; ikkichidan-iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda katta talofotlarga, inqirozlarga sabab bo`luvchi, chuqurlashgan taqdirda esa jahon sivilizatsiyasining mavjudliligi ham xavf soluvchi; uchinchidan-yechimini topishda umumplanetar miqyosdagi hamkorlikni, barcha mamlakatlar va xalqlarning birgalikda harakat qilishni talab etuvchi muammolardir.

Rivojlanayotgan mamlakatlarni qoloqlikdan chiqarish global muammolarning eng muhimidir. Mazkur muammoning dolzarbligi dunyo siyosiy xaritasining qoloq mamlakatl soni va salmog`ining kattaligi hamda mavqeining sezilarli holda oshganligi bilan bog`langan.

Hozirgi vaqtda jahonda mavjud barcha mamlakatlarning 30 % ga yaqini qoloq hisoblanadi. Shularning ¾ qismi Afrikada, 1 tasi Janubiy Amerikada va qolgani Osiyoda joylashgan.

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi.

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib, savollarga javob yozish.

llmiy bo`lim mudiri ________________

Qo`shimcha ma’lumotlar:

Insoniyat tarixi davomida 80 mlrd.dan ortiq odam tug`ilgan.

Dunyoda har yili 140 mln. bola tug`iladi.

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Har 1 sek.da – 3 bola,

Har 1 minut.da – 175 bola,

Har 1 soat .da – 10,4 ming bola,

Har 1 sutkada – 250 ming bola tug`iladi.

Bu Andijon va Namangan kabi shahar aholisi deganidir.

Har 9 kunda yangi Toshkent qo`shiladi degani.

Buyuk kimyogar D. I. Mendeleyev oilada 17-farzand bo`lgan.

Lev Tolstoyning 13 ta bolasi bo`lgan.

80-yillarda dunyodagi eng ko`p bolali ona Chililik ayol

bo`lib, u 55 ta bola tuqqan , u har gal 2 ta yo 3 tadan farzand

ko`rgan.

O`zbekistonda o`rtacha umr davri erkaklarda – 66 yosh, ayollarda – 72 yosh, o`rtacha 69 yosh, dunyoda 101-102 – o`rinda turadi.