Sana: Sinf: 1 – Mavzu: Dunyo siyosiy xaritasi. Darsning maqsadi

Sana:___________ Sinf:_______________________

10 - Mavzu: Dunyo aholisining jinsiy, yosh bo‘yicha, irqiy tarkibi

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga aholining yosh, jinsiy, irqiy, etnik, diniy va hududiy tarkiblari haqida ma`lumot berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi: Dunyoning siyosiy va aholi xaritalari, atlas, darslik.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish, baxs-munozara.

Darsning borishi: Tashkiliy qism.

O`tilgan mavzu bo`yicha o`qituvchi savollar beradi.

Yangi mavzu bayoni:

Inson irqi - bu avloddan avlodga o`tuvchi o`xshash tashqi (teri, gavda) belgilarga ega bo`lgan, tarixan shakllangan kishilar guruhidir. Shunday belgilar qatoriga teri, soch va ko`z rangi, burun va lab shakli bo`y va gavdaning taqsimlanishiga xos xususiyatlar va boshqalar kiradi. Irqiy hususiyatlar qadimda, avvalambor, odamlarni ana shu davrdagi oykumenada joylanishi va har xil tabiiy sharoitlarga moslashishi jarayonida vujudga kelgan. Yer yuzasida aholi juda notekis joylashgan. Aholining o`rtacha zichligi (1 kv. km. ga tog`ri kelgan aholi soni) doimiy aholisi mavjud hududlar (130 mln. kv. km) doirasida 48 kishini tashkil qiladi.

Ma’lumki, din jamiyat hayotida, turmushimizda juda katta ro`l o`ynaydi. Bunda davlatning iqtisodiy rivojlanganlik darajasi, aholining bilim darajasi katta ahamiyat kasb etadi.

Aholining diniy tarkibini bilish va uni tog`ri baholash dunyoda bo`lib o`tayotgan voqea va hodisalarning ko`pchiligini to`g`ri tushunish va anglashga imkon beradi.

Dunyo aholisi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy taraqqiyotning har xil bosqichlarida turuvchi xalqlar-etnoslardan iboratdir.
Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi:

1. 
   Aholi tarkibi deganda nimalarni tushunasiz?
   
2. 
   Aholi yoshi tarkibiga xos regional xususiyatlar to’g’risida so’zlab bering.
   
3. 
   Mehnatga layoqatli aholi soni va ulushini jahon mamlakatlari va regionlarida shakllanishiga xos xususiyatlarni aniqlang.
   
4. 
   Jahon aholisining irqiy, milliy-etnik va diniy tarkibi qanday? Unga xos geografik jihatlarni aniqlang.
   
5. 
   Jahon aholisining joylashishiga xos eng umumiy jihatlar to`g`risida so’zlab bering.
   
6. 
   Jahon aholisi migratsiyasi to`g`risida nimalarni bilasiz?
   

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa:

Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish.

Ilmiy bo`lim mudiri:__________________

Sana:___________ Sinf:_______________________

12 - Mavzu: Jahon urbanizatsiyasi

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga urbanizatsiya, migratsiya tushunchalari, shaharlar, ular aglomeratsiyalari haqida ma`lumot berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi: Dunyoning siyosiy va aholi xaritalari, atlas.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish, suhbat.

Darsning borishi: Tashkiliy qism.

O`tilgan mavzu bo`yicha o`qituvchi savollar beradi.

Yangi mavzu bayoni:

Jahonda XX asr boshida aholisining soni 100 mingdan ortiq 150 ta shahar mavjud bo`lib, ularga aholining atigi 5 foizi to`g`ri kelgan. Bunday shaharlarning miqdori 90-yillarning boshida 2.5 mingni tashkil etdi, 2004 yilda esa 3.5 mingdan o`tib ketdi. Ularga tegishli tarzda jami aholining 3/1 va 5/2 qismi to`g`ri keldi. Katta shaharlar ichida aholisining soni 1 mln. dan ortiq bo`lgan yirik va juda yirik shaharlarni alohida ajratish qabul qilingan. XX asr boshida bunday shaharlar soni 10 ta bo`lsa, 80-yillarning boshida 200 dan, 2004-yilda esa 400 dan oshib ketdi. Mazkur shaharlar ichida “super shahar”lar miqdori 90 yillarda 30 ni, 2004-yilda esa 60 ni tashkil etadi. Hozirgi vaqtda ushbu shaharlarda salkam 0.5 mlrd. Kishi yoki yer shari aholisining 8 foizidan ortiq kishi istiqomat qilmoqda.

Zamonaviy urbanizatsiyaga xos uchinchi jihati shaharlar hududining keskin kengayib, yoyilib ketishi bilan bog`langan. Shaharlar aglomeratsiyalarni o`zagi vazifasini odatda poytaxtlar, boshqa muhim sanoat markazlari va yirik dengiz portlari bajarmoqda.

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi:

1. 
   Hozirgi zamon urbanizatsiyasiga xos birinchi jihat mazmuni nimadan iborat? Ikkinchi va uchinchi jihatlarga nimalar xos?
   
2. 
   Jahonda mavjud shaharlar aglomeratsiyalarini “Atlas”dan aniqlab, eng yirigidan boshlab nomlarini daftaringizga yozib qo’ying.
   
3. 
   Jahon mamlakatlari urbanizatsiya darajasiga binoan nechta va qanday guruhlarga bo’linadi?
   
4. 
   Urbanizatsiya jarayoni va darajasi bilan atrof-muhit o’rtasidagi munosabat qanday? U rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda qanday xususiyatlarga ega? Nima uchun?
   
5. 
   Ekologik vaziyati murakkab bo`lgan region va shaharlarni “Atlas”dan aniqlab, daftaringizga yozib qo’ying.
   

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa:

Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish.

Ilmiy bo`lim mudiri:__________________

Sana:___________ Sinf:_______________________

11 - Mavzu: Fan-texnika inqilobining muhim jihatlari.

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga Fan-texnika inqilobi, jahon davlatlaridagi ilmiy-t Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

adqiqot ishlari haqida ma`lumot berish.

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi:

Dunyoning siyosiy xaritasi, darslik, atlas.

Dars o`tish metodi:

Og`zaki bayon qilish, suhbat.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism.

O`tilgan mavzu bo`yicha o`qituvchi savollar beradi.

Yangi mavzu bayoni:

Jahonda bir necha million kishi ilmiy-tadqiqot faoliyati bilan shug`ullanadi. AQSH, Yaponiya, Fransiya, Germaniya va Buyuk Britaniya ulkan ilmiy salohiyatga ega bo`lgan mamlakatlar hisoblanadi. Shularning ichida AQSH juda katta ilmiy salohiyatga egaligi bilan keskin ajralib turadi. Mazkur mamlakatda 3,0 mln ga yaqin yoki aholining har 10 mingtasiga hisoblaganda 113 kishi ilmiy-tadqiqot ishlari bilan shug`ullanmoqda. Ilmiy-tadqiqot va tajriba-konsruktorlik ishlariga ajratilgan xarajatlarning hajmi bo`yicha AQSH dunyoda birinchi o`rinni egallaydi.

Hozirgi fan-texnika inqilobi to`rt asosiy jihat bilan ifodalanadi. Shulardan birinchisi, FTI ning keng qamrovliligidir. U jami sohalar va tarmoqlarning, turmush tarzining, madaniyatining insonlar ruhiyatining keskin o`zgarishiga, yangilanishiga olib kelmqda. Bugungi FTI ning belgisi bo`lib, kosmik kema va atom elektr stansiyasi, reaktiv samolyot va boshqa juda ko`p turdagi buyumlar xizmat qilishi mumkin.

FTI jahondagi barcha mamlakatlar va yerning jami geografik qobiqlariga hamda kosmik fazoga ta’sir ko`rsatmoqda.

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi:

1. 
   Fan- texnika inqilobi qaysi fanlarga asoslanadi?
   
2. 
   Jahonda qancha kishi ilmiy tadqiqot faoliyati bilan band?
   
3. 
   Qaysi mamlakatlarda ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlariga katta mablag’lar ajratiladi?
   
4. 
   FTI ning to`rt tarkibiy qismini aytib bering.
   

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa:

Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish.

Ilmiy bo`lim mudiri:__________________

Sana:­­­­­­­­­­­­_______.

12 - Mavzu: Xalq xo`jaligining hozirgi rivojlanishdagi asosiy yo`nalishi.

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga fan va ishlab chiqarish o`zaro ta`irining asosiy yo`nalishlari haqida, “Kibernetika” fani haqida ma`lumot berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi:

Dunyoning siyosiy xaritasi, darslik.

Dars o`tish metodi:

Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism.

O`tilgan mavzu bo`yicha o`qituvchi savollar beradi.

1. 
   Fan- texnika inqilobi qaysi fanlarga asoslanadi?
   
2. 
   Jahonda qancha kishi ilmiy tadqiqot faoliyati bilan band?
   
3. 
   Qaysi mamlakatlarda ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlariga katta mablag’lar ajratiladi?
   
4. 
   FTI ning to`rt tarkibiy qismini aytib bering.
   

Yangi mavzu bayoni: Fan va ishlab chiqarish olti muhim yo`nalish bo`yicha bir – biriga ta’sir ko`rsatmoqda.

Birinchi yo`nalish – kompyuterlashtirish.

Ikkinchi yo`nalish – kompleks avtomatlashtirish.

Uchinchi yo`nalish – energetika xo`jaligining qayta qurilishi.

To`rtinchi yo`nalish – yangi materiallarni ishlab chiqarish.

Beshinchi yo`nalish – biotexnologiyaning ildam rivojlanishi bilan bog`liq.

Oltinchi yo`nalish – kosmosni o`zlashtirish.

FTI ning chuqurlashishi, ishlab chiqarish va noishlab chiqarish sohalarining kengaytirilishi hamda murakkablashishi sharoitida ularning samaradorligini oshirishda boshqarish jarayonining o`rni va ahamiyati kundan kunga ortib bormoqda.

Hozirgi vaqtda yangi ahborotlashtirilgan sivilizatsiya haqida so`z yuritilmoqda.

“Kibernetika” grekcha so`z bo`lib, “yo`lboshchi” degan ma`noni anglatadi.

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi:

1. 
   Fan va ishlab chiqarish rivojlanishining olti muhim yo`nalishi qaysi mamlakatlarga xosligini xariatada ko’rsating.
   
2. 
   Yo`nalishlarning kelib chiqishi va chi\uqurlashishida asosiy rol o’ynagan omillarni baholang.
   
3. 
   FTI ning chuqurlashishida boshqarish qanday ahamiyat kasb etadi?
   

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa:

Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish.

Ilmiy bo`lim mudiri:__________________
Sana:___________ Sinf:_______________________

13 - Mavzu: Jahon xo`jaligining rivojlanishi.

Darsning maqsadi:

1. 
   Ta’limiy maqsad: O`quvchilarga jahon xojaligi, xalqaro geografik mehnat taqsimoti, jahon bozori, xalqaro iqtisodiy integratsiya haqida, davlatlarning iqtisodiy salohiyati to`g`risida ma’lumot berish, ilmiy bilim, ko’nikma va malakalarini shakllantirish.
   
2. 
   Tarbiyaviy maqsad: O`quvchilarda erkin va mustaqil fikrlashni shakllantirish, ularni darslikdan tashqari adabiyotlarni o’qishga da’vat etish, ma’lumot to`plab, xulosalashga o’rgatish.
   
3. 
   Rivojlantiruvchi maqsad : O`quvchilarning ijodiy va mustaqil fikrlashlarini rivojlantirish, dunyoqarashini kengaytirish.
   

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi: Dunyoning siyosiy kartasi, O`zbek Milliy Ensiklopediyasi – II tom, rasmlar.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism.

O`tilgan mavzu bo`yicha o`qituvchi savollar beradi.

Yangi mavzu bayoni:

Jahon xo`jaligining shakllanish jarayoni amalda kishilik jamiyatining ja’mi tarixini o`z ichiga oladi.

Jahon xo`jaligi iqtisodiy kategoriyadir, chunki uning to`grisidagi tushuncha itjimoiy mehnat taqsimoti tushunchasi, xo`jalik aloqalarining baynalmillashishi hamda iqtisodiy intergratsiyalanishi bilan aloqadordir.

Jahon xo`jaligi geografik kategoriya bo`lib, u uch yo`nalishda tadqiq etiladi:

1. 
   Jahon xo`jaligining umumiy geografiyasi.
   
2. 
   Uning tarmoqlari geografiyasi.
   
3. 
   Yirik regional va subregional geografiyasi.
   

Geografik mehnat taqsimoti – bu ijtimoiy mehnat taqsimotining hududiy shaklidir.

Jahon xo`jaligi – bu bir-biri bilan umumjahon iqtisodiy munosabatlari orqali bog`langan dunyodagi barcha mamlakatlar milliy xo`jalikning majmuidir.

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi.

1. 
   Jahon xo`jaligining shakllanishida eng uzoq davom etgan davr haqida so`zlab bering.
   
2. 
   Jahon xo`jaligi nima? Unga xos jihatlar to`g`risida so`zlab bering.
   
3. 
   Jahon bozori qanday omil asosida vujudga keldi?
   
4. 
   XX asrning ikkinchi yarmida jahon xo`jaligining rivojlanishi nima hisobiga amalga oshdi?
   

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish.

Ilmiy bo`lim mudiri:__________________


Sana:___________ Sinf:_______________________

14 - Mavzu: Fan-texnika inqilobining xo`jalikni o`sish sur’atlari va rivojlanish darajasiga ta’siri.

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga FTI ning jahon xo`jaligiga ta’siri, transport tarmoqlari bilan bog`liqligi haqida ma’lumot berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi:

Dunyoning siyosiy xaritasi, darslik, atlas.

Dars o`tish metodi:

Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism.

O`tilgan mavzu bo`yicha o`qituvchi savollar beradi.

Yangi mavzu bayoni:

FTI ning kengayishi va chuqurlashishi natijasida dunyodagi ko`pchilik , asosan, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda iqtisodiyotning yangi postindustrial turi shakllana boshladi. Postindustrial mamlakatlar qatoriga G`arbiy, Janubiy va Shimoliy Yevropa mamlakatlari, AQSH, Kanada, Avstraliya, Yaponiya hamda Argentina, Liviya va boshqa davlatlar kiradi.

Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish borasida katta yutuqlarga erishgan Meksika, Braziliya, Chili, Koreya Respublikasi yoki neftni eksport qilish natijasida moliyaviy ahvolini yaxshilab olgan Jazoir, Saudiya Arabistoni, BAA, Quvayt, Qatar yoxud vositachilik faoliyatini olib borishga va turizmga ixtisoslashgan Bagam va Kanar orollari, Monako, Andorra, San-Marino mamlakatlari shular jumlasidandir.

FTI ning jahon xo`jaligiga ta’siri quyidagilarda o`z ifodasini topgan:

1. 
   FTI ning jahon xo`jaligi rivojlanishining sur`atlari va darajasiga ta`siri: “uchinchi sanoat inqilobining boshlanishi”.
   
2. 
   FTI ning jahon xo`jaligining eng muhim nisbatlariga ta`siri: industriallashgan jamiyatdan industriallashgan keyingi jamiyatga tomon.
   
3. 
   FTI moddiy ishlab chiqarish tarkibida katta o`zgarishlarga sabab bo`ldi.
   
4. 
   FTI ning xo`jalikning hududiy tarkibiga ta`siri.
   

Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi.

1. 
   Geografik mehnat taqsimoti nima?
   
2. 
   Xalqaro geografik mehnat taqsimoti nimani anglatadi?
   
3. 
   Xalqaro iqtisodiy integratsiya nima?
   

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish.

Ilmiy bo`lim mudiri:__________________

Sana:___________ Sinf:_______________________

15 - Mavzu: Mamlakatlarda xo`jalikning hududiy tuzilishiga ilmiy texnika inqilobining ta`siri.

Darsning maqsadi:

O`quvchilarga FTI ning xo`jalikning hududiy tarkibiga ta`sirining hudud omili, iqtisodiy-geografik o`rin omili, tabiiy resurs omili, transport omili, mehnat resurslari omili, hududiy konsentratsiyalashish omili, fantalab va ekologik omillari haqida ma`lumot berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Kommunikativ kompetensiya:

o‘zining mustaqil fikrini og‘zaki va yozma tarzda ifoda eta olish, o‘z g‘oyalarini taqdim va himoya qila olish, guruhlarda ijodiy tarzda ishlay olish. Dunyoning yirik shaharlari va ular haqida xorijiy tillarda ma’lumot bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: :

geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish, ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda, geografik manbalar bilan mustaqil tarzda ishlay olish, o‘zining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o‘stirib borish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

dolzarb global, regional va mahalliy muammolarni tahlil qilish, ularning yechimiga oid ijodiy takliflarni ishlab chiqish, zamon va jamiyat talabidagi iqtisodiy, siyosiy va ekologik faollikka intilish va ahamiyatini anglash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Darsning jihozi:

Dunyoning siyosiy xaritasi, darslik, atlas.

Dars o`tish metodi:

Aqliy hujum, og`zaki bayon qilish.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism.

O`tilgan mavzu bo`yicha o`qituvchi savollar beradi.

Yangi mavzu bayoni:

FTI ning xo`jalikning hududiy tarkibiga bo`lgan ta`siri ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish omillari orqali amalga oshmoqda. Ular quyidagilardan iborat:

Hudud omili. Hudud qanchalik katta bo`lsa, u xilma-xil tabiiy resurslarga boy bo`ladi.

Iqtisodiy-geografik omil. Iqtisodiy-geografik o`rin, asosan, umumiy integral munosabat bo`lib, u: markaziy, ichkarida joylashgan, qo`shni hududda joylashgan, dengiz sohilida joylashgan o`rinlarga bo`linadi.

Tabiiy resurs omili.

Transport omili.

Mehnat resurslari omili.

Hududiy konsentratsiyalashish omili.

Fantalab omil. FTI davrida fan-texnika ishlab chiqarishni joylashtirish jarayonida juda muhim omil bo`lib kelmoqda.

Ekologik omil.
Yangi mavzuni mustahkamlash bo`yicha savollar beriladi.

1. 
   FTI ning jahon xo`jaligiga ta’siri nimalarda o`z ifodasini topdi.
   
2. 
   Hudud omili xo`jalikning hududiy tarkibiga qanday ta’sir qiladi?
   
3. 
   Mehnat resurslari omiliga baho bering.
   

O`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish.

Ilmiy bo`lim mudiri:__________________