Самиғов н. А. Бино

Сувга талаби. Цементнинг бу хоссаси нормал қуюқликдаги цемент ҳамирини олишга зарур бўлган сув миқдори билан (цемент массасига нисбатан % ҳисобида) белгиланади.
Цемент ҳамирининг нормал қуюқлиги Вика асбобининг ҳаракатланувчи пестиги тагликка 5-7 мм қолган ҳолатда белгиланади. Цементнинг сувга талаби 22-28% атрофида. Гидравлик қўшимчаларнинг цемент клинкерига қўшилиши сувга бўлган талабни 32-37% гача ошириши мумкин.
Қуюқланиш даври. Вика асбоби ѐрдамида аниқланади. Игна тагликка 1-2 мм етмаганда қуюқланиш даври бошланганини, игна қоришмага 1-2 мм гагина кирса, қуюқланиш охирлаганини билдиради. Оддий цементларда қуюқланиш 45 минутдан кейин бошланиб, 10 соатгача давом этади. Цементнинг қуюқланиш даври клинкерни майдалаѐтган пайтда 3-5% гипс (массага нисбатан) қўшиб бошқарилади.
Ҳажмнинг бир текисда ўзгармаслиги эркин холдаги СаО ва MgO лар гидратациясидан ҳосил бўладиган ички зўриқиш натижасидир. Бу хосса нормал қуюқликдаги цемент ҳамирини 24 соатдан кейин 3 соат давомида сувда қайнатилиб, радиал ѐриқларнинг ҳосил бўлмаслиги билан аниқланади.
Портландцемент активлиги ва маркаси ўлчамлари 4х4х16 см ли, цемент-қум 1:3 нисбатдаги қоришмасидан (масса бўйича), СЦ=0,4 бўлган, 28 сут. давомида қотган (биринчи суткада қолипда ва 27 сут хона ҳароратидаги сувда) намуналар синаб топилади. Намуналар аввал эгилишга синалади, сўнг ҳосил бўлган яримталик призмалар сиқилишдаги мустаҳкамликка синалади. Цемент активлиги сиқилишдаги мустаҳкамлик чегарасига баробар катталикдир. Цемент маркалари эса, яхлит катталик бўлиб, 400, 500, 550 ва 600 (кгсм²).
Цемент қотаѐтганда иссиқлик ажратиб чиқариши унинг минералогик таркибига боғлиқ. Иссиқлик ажралиши юпқа конструкцияларда ѐриқлар ҳосил қилмайди, аммо массив конструкцияларда ҳарорат фарқи 40⁰С гача кўтарилиши мумкин. Ҳарорат фарқидан ҳосил бўлган ички зўриқиш конструкцияларнинг бузилишига олиб келади. Буни огоҳлантириш учун паст экзотермикли цемент ишлатиш, цемент миқдорини камайтириш, зарур ҳолларда сунъий совитиш мумкин.