Самиғов н. А. Бино

Турли русумдаги ГКЛ /м² нинг массаси, кг

5.4-жадвал

ГКЛ	ГКЛВ	ГКЛО	ГКЛВО
Бир лист қалинлигича	Лист қалинлиги бўйича 0,85 дан кўп ва 1,06 дан кам

Гипскартон листлар биноларнинг ички интеръерини, яъни девор, эшик ва ром четларини, хоналараро пардеворлар, осма шиплар барпо этишда ишлатилади.
ГКЛ ва ГКЛО турлари қуруқ ва намлик русумдаги хоналарда, ГКЛВ ва ГКЛВО – қуруқ, нормал, нам ва юқори намликдаги хоналарни ҳаракатдаги қурилиш теплотехникаси билан мутаносиб равишда безашда ишлатилади.
ГКЛВ ва ГКЛВО русумдаги листларни нам ва ўрта нам хоналарни безашда ишлатилганда уларнинг юзаларини сувга чидамли грунтовка, шпатлѐвка, бўѐқ, керамик плитка ѐки поливинилохлорид қопламалари асосида ҳимоялаш мақсадга мувофиқдир. Ушбу хоналар қурилиш меъѐрлари ва қоидаларида кўзда тутилган шамоллатиш тизимлари билан таъминланиши керак. Ёнғин ҳавфи юқори бўлган биноларда металл ва ѐғоч конструкцияларни ГКЛО ѐки ГКЛВО билан қоплаш мақсадга мувофиқдир.
Қадимги Хива ва Бухоро дераза ѐки эшикнинг юқори қисмига ѐриқ тушадиган туйник (тобазон) қўйилган бўлиб, унга ганчдан ясалган панжара ўрнатилган.
III–IV асрларда Ҳоразмнинг пойтахти Тупроққалъа мехмонхоналари ўймакор ганч билан безатилган.
XIX – XX аср бошларида Хивада қурилган Тошховли, Кўхна арк, Нуриллабой саройлари алоҳида нақшинкор ганч ўймакорлиги билан безатилган; токча ва қутичаларга чиройли ўйма нақшлар берилган. Намлик ва иссиқдан сақлаш мақсадида хон саройлари поллари ганч билан тўшалган. Ганчни Хивага яқин жойдан келтириб таъминлаганлар.
Кўхна Марв, Кўхна Урганч (Туркманистон) оҳак ва гипс боғловчилари бир неча юз км узоқликдаги каръерларни ѐки ―Саҳро атиргули‖ деб аталадигани қумликлар ўртасида айрим – айрим ҳолда учрайдиган гипс заҳираларидан фойдаланилган.
Хожа Ахмад Яссавий мақбараси (Қозоғистон) қурилишида ганч таркибига казеин, сут, туя сути сузмаси, қуритилган илдиз кукуни – шереш (ширач) қўшилган ва улар асосида девор конструкцияларини қуришда ишлатилган.
Манбаларда ѐзилишича, 1938 й. олиб борилган таъмирлаш тадбирларида гумбаз қобирғалари алебастр қоришмаси билан сувалган бўлиб, 12 йилдан кейин тушиб кетган.
1962 йил гумбазни таъмирлаш жараѐнида қобирғаларини блоклар русумида тиклаш зарур деб топилди. Блоклар ганчли қобирға – эталон асосида йиғма ганч қолипларда йиғилиб, кейин гумбаз лойихадаги эгрилигини ҳисобга олган ҳолда ўрнатилган.

4.