Самиғов н. А. Бино

Қўшимча адабиѐтлар:

1. 
   Баженов Ю.М. Технология бетона. Стройиздат М.1978.
   
2. 
   И.А.Рыбьев Строительное материаловедение. М., Высшая школа 2002.
   
3. 
   Аскаров Б.А., Акрамов Х.А., Нуриддинов Х.Н. Бетон технологияси. Т.2006-2007, 1 ва 2 қисмлар.
   

9. – БОБ. ШИША. ШИША БУЮМЛАР ВА СИТАЛЛАР

ТАЯНЧ ИБОРАЛАРИ: КВАРЦ ҚУМИ, ОҲАКТОШ, СОДА, ШИША, ШИША БУЮМЛАР, НУР ЎТКАЗУВЧАНЛИК, МУСТАҲКАМЛИК, БЕЗАК ОЙНАЛАРИ, КЎП ҚАВАТЛИ ОЙНА, ШИША МОЗАИКА, СИТАЛЛАР, ШЛАК ВА ТОШ ЭРИТМАЛАРИ БУЮМЛАРИ

1. Умумий маълумотлар

Шиша ва шиша тайѐрлаш жараѐни антик Миср, Месопотамия, Греция ва Римда эрамиздан аввалги 40-30 асрларда маълум бўлган. Марказий Осиѐга шиша технологияси шарқий Хитой орқали кириб келган. Россияда биринчи шиша заводи 1635 йилда Воскресенск шаҳри яқинида ишга туширилган. Шиша буюмларнинг мустаҳкамлиги, безарарлиги, хом ашѐсининг сероблиги кенг тарқалишини тақозо этди, аммо ишлаб чиқариш технологиясининг давлат сири ҳисобланганлиги шишанинг жаҳон бўйлаб тез тарқалишига йўл қўймаган.
Ўзбекистонда мустақиллик туфайли шиша ва шиша буюмлар ишлаб чиқарувчи заводлар, цехлар кўпаймоқда. Шулар жумласига 1996 йилда қуриб ишга туширилган Чирчиқ, Қувасой шиша заводларини киритиш мумкин. Бундан ташқари бир томонлама нур ўтказувчи, шишапакет, рангли шишалар ишлаб чиқариш йўлга қўйилмоқда.
Шиша ва шиша буюмлар қуйидаги жиҳатлари билан классларга бўлинади: кимѐвий таркибига кўра: оксидли (силикатли, кварцли, боратли, фосфатли ва ш.к.); кислородсиз (галогенли, нитратли ва ш.к.); ишлатилиш соҳасига кўра; қурилиш, меъморчилик, техник, шиша идишлар ва шиша толалар.
Шиша аморф тузилишда бўлгани сабабли унинг мустаҳкамлиги ҳамма қисмида бир хил.
Бино ва иншоотларда шиша ва шиша буюмлар камѐб бўлгани учун фақат зарур жойларда ишлатилган.
Европа мамлакатларида черковлар, саройлар, қасрлар архитектураси рангли ва гулли шишаларни ишлатишни тақозо этган. Букенгем саройи (Англия), Лувр мажмуаси (Париж), Ватикан (Италия), Кремл (Москва) ва ш.к. бунга мисолдир. Айниқса черковлар дераза ойналарида инсоннинг яратилиш тарихи рангли суратлар тариқасида ифодаланган (11.1 - расм).
Марказий Осиѐ ҳудудидаги архитектура ѐдгорликлари ѐруғ ва иссиқ кунлар кўп бўлишини ҳисобга олиб ойнали дарчалар кичик ўчамларда бўлган, гулли ва тасвирий ойна русум бўлмаган.

1.