Самиғов н. А. Бино

10.6-расм. Бетонда доимий куч таъсирида ҳосил бўлган деформациянинг ўсиши (ползучесть).

Бетон қуруқ иссиқ шароитда вақт бўйича кўпроқ деформацияланади. Бу кўрсаткичнинг меъѐрдан ортиқ бўлиши темирбетон конструкцияларда микроѐриқлар ҳосил бўлишига, арматураси аввалдан тарангланган бетонларда арматура зўриқтирилишининг пасайишига сабаб бўлади.

4. Бетоннинг киришиши ва шишиши

Бетон асосида тайѐрланган буюм ва конструкциялар очиқ ҳавода қуриши натижасида киришади. Бетоннинг киришиши натижасида ўлчамлари ўзгаради, ички зўриқишлар ҳосил бўлиб, микроѐриқлар пайдо бўлиши мумкин. Бетоннинг киришишига намлигининг камайиши, карбонланиш ва контракция жараѐнлари сабаб бўлади.
Бетон тайѐрланганда аралаштирилган сувнинг бир қисми цемент билан реакцияга киришиб гидроминераллар ҳосил бўлишига, иккинчи қисми эса
тўлдиргичлар юзасини хўллашга сарф бўлади, ортиқча сув аста-секинлик билан бетондан буғланиб чиқиб кетади. Сувнинг буғланиши ва гидроминераллар ҳосил бўлишига сарфланиши бетоннинг киришишига ва ички микронуқсонларнинг пайдо бўлишига олиб келади. Цемент тоши таркибидаги калций ишқорининг (Са(ОН)₂) карбонлашиши натижасида калций карбонатнинг (СаСО₃) ҳосил бўлиши бетоннинг киришиш жараѐнини чуқурлаштиради. Цемент тошида юз берадиган контракция ҳолати натижасида ҳосил бўладиган бетоннинг киришиши умумий киришишнинг 5- 10% ни ташкил қилади. Демак, бетонда ҳосил бўладиган асосий киришиш қоришма тайѐрланаѐтганда қўшилган ортиқча сувнинг миқдорига боғлиқ бўлади.
Бетоннинг киришиши натижасида ҳосил бўладиган ички зўриқиш тайѐрланган буюм ѐки конструкциянинг қалинлигига ҳам боғлиқ бўлади. Чунки массив конструкцияларда юза қисмлари қуриб, ички қисмлари нам ҳолда бўлиши бетонда нотекис киришишни келтириб чиқаради, натижада цемент тоши ва тўлдиргичлар контакт соҳасида ички микроѐриқлар ҳосил қилади.
Бетонда ҳосил бўладиган киришишни, яъни ички зўриқишларни камайтириш учун иложи борича ортиқча технологик сув миқдорини камайтириш, тўлдиргичлар фракциялари узлуксизлигини таъминлаш керак. Бетон, қоришма ва цемент тошининг киришиши 10.7-расмда берилган. Демак, цемент тоши таркибига майда ва йирик тўлдиргичларнинг киритилиши мутаносиб равишда киришишини камайтиради.

Қотиш вақти, сутка