Самиғов н. А. Бино

Қулай жойланувчанлик. Қоришманинг қулай жойланувчанлиги деганда юзада бир жинсли юпқа қатлам бўлиб қуйилиш хусусияти тушунилади. Қоришма аралашмасининг қулай жойланувчанлиги ҳаракатчанлик даражасига ва сув ушлашлик хусусиятига боғлиқ бўлади. Қоришма аралашмасининг ҳаракатчанлиги массаси 300 г, ўткир бурчаги 30⁰ бўлган металл конуснинг қоришмага ботиш чуқурлиги билан аниқланади (6.2-расм).
Конус учи қоришма юзасига теккизилади ва пружинали тугма бўшатилади. Бунда конус қоришма ичига ботади. Ботиш чуқурлиги қоришманинг қуюқлигига боғлиқ бўлиб, қоришма суюлган сари конус чуқурроқ чўка бошлайди. Қоришмага конуснинг чўкиши (СМ) унинг ҳаракатчанлигини ифодалайди. Қоришманинг ҳаракатчанлиги цемент ва бошқа минерал боғловчиларнинг турига, майда тўлдиргич ва минерал қўшимчаларнинг дисперслигига ва сувнинг миқдорига боғлиқ бўлади.
Қоришма таркибида сув миқдорини кўпайтириш ҳисобига ҳаракатчанлигини исталганча ошириш мумкин, аммо сув миқдорининг оширилиши қоришма мустаҳкамлигига ва совуққа чидамлилигига, қолаверса, қоришма аралашмаларининг қатламланишига салбий таъсир кўрсатади. Сув миқдорини оширмасдан ҳаракатчан қоришмалар тайѐрлаш учун таркибига пластификацияловчи полимер қўшимчалар киритиш тавсия этилади.
Қурилиш қоришмаси аралашмасининг ҳаракатчанлиги ишлатилиш соҳаси, қишки ва ѐзги шароитларга мослаб белгиланади.

6.2-расм. Қоришма аралашмасининг ҳаракатчанлигини аниқлаш учун стандарт конус асбоби:

1-штатив; 2 ва 3-ушлагичлар; 4-пружинали тугма; 5-силжийдиган стержен; 6- конус; 7-циферблат; 8-қоришма аралашмали идиш.
Сув ушлашлик хусусияти қоришма аралашмасининг ғовакли асосга ѐтқизганда сувни сақлаш ва ташиш жараѐнида қатламланмаслик хоссасига айтилади.
Қоришма аралашмасининг сув ушлашлик хоссаси актив минерал кукунлар ѐки полимер структурали адсорбентлар (гелполимерлар ва бошқалар) қўшилиб оширилади.
Бундай моддалар қўшилган қоришмалар ғовак асосларга (ғишт, бетон ва ш.к) аста-секинлик билан сувни беради ва зичлиги, мустаҳкамлиги ошади.