Самиғов н. А. Бино

6.3-расм. Дисперс қўшимчаларнинг (оҳак, гилтупроқ) қоришма мустаҳкамлигига таъсирини ифодаловчи умумий боғланиш

Цемент : қум (ҳажм бўйича): 1-1:3; 2-1:4; 3-1:5; 5-1:9.
Нормал шароитда цементли қоришмалар мустаҳкамлиги бетон каби узоқ муддат давомида ошиб бориши мумкин.
Цементли қоришмаларнинг мустаҳкамлиги 7 сут 40-50%, 14сут 60-70%,
28 сут 100%, 90 сут 130% маркадаги мустаҳкамликка нисбатан ошиб бориши мумкин.
Биноларнинг ташқи деворларига ғишт, тош теришда цемент-оҳакли ва цемент-гилтупроқли аралаш 10, 25 ва 50 маркадаги қоришмалар ишлатилади. Бино карнизлари, устунлари, дераза ва эшик устидаги ғишт ва тошлар теришда 100 маркадаги қоришма ишлатилади.
Виброғишт панеллари тайѐрлашда 75, 100, 150 маркадаги цементли ва шлакли цемент асосидаги қоришмалар қўлланилади.
Енгил бетондан тайѐрланган панеллар чокларини беркитишда 50 маркадан кам бўлмаган, оғир бетон панеллар учун эса 100 маркадан кам бўлмаган цементли монтаж қоришмалари ишлатилади.
Ер ости конструкцияларини ғишт ва тошдан барпо этишда, бетон пойдевор блокларини теришда цемент сарфи қумнинг миқдорига нисбатан камида 75-125 кгм³ бўлиши керак.
Юқори намликдаги грунтларда ва ер ости сувларидан пастда жойлашган бино қисмларида териш ишларини олиб боришда актив минерал қўшимчали портландцемент ѐки шлакли портландцемент (камида 125 кгм³ қумга нисбатан) асосидаги қурилиш қоришмалари ишлатилиши керак.
Мухит ҳарорати пасайса қоришмалар мустаҳкамлигининг ўсиш суръати ҳам камаяди. Паст ҳароратда қоришманинг мустаҳкамлиги 28 суткада маркадагига нисбатан 55-75%ни ташкил этади. Шлакли ва пуццоланли цементлар асосида тайѐрланган қоришмалар 10⁰Сдан паст ҳароратда ишлатилса, мустаҳкамликнинг ўсиши кескин пасаяди ва ҳарорат 0⁰С дан пасайган қоришмада қотиш жараѐни амалда тўхтайди.
Қиш мавсумида ишлатиладиган қоришмаларнинг маркаси ѐздагига нисбатан бир даража юқори олинади (масалан, 75 ўрнига 100 марка).
Совуққа чидамлилик. Қоришманинг совуққа чидамлилиги 7,07х7,07х7,07см намуна-кубларни стандарт усулда синаб топилади. Совуққа чидамлилик бўйича қоришма маркасини белгилашда намуналар мустаҳкамлигининг 25% гача ва массасининг 5% гача пасайиши рухсат этилади.
Ташқи девор ғишти, тошини теришда ва сувоқчиликда ишлатиладиган қоришмалар Ғ10, Ғ15, Ғ25, Ғ35, Ғ50 маркадаги совуққа чидамлиликка эга бўлиши керак. Муҳит намлиги юқори бўлса, қоришма совуққа чидамлилиги Ғ100, Ғ150, Ғ200 ва Ғ300 маркаларда бўлиши мақсадга мувофиқдир. Қоришмаларнинг совуққа чидамлилиги минерал боғловчининг турига, сув-
цемент нисбатига, қўшимчаларга ва қотиш шароитига бевосита боғлиқ бўлади.

3.