Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

Chigitli paxtalarni kuritish usullari tugrisida ma’lumot. 
Bizga ma‟lumki paxtalarni kulda va paxta terish mashinalarida 
terib topshiriladi. Paxta terish mashinalarida terilgan terilgan chigitli 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A 
001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

paxtaning namligi 10-18 % gacha buladi, kusak terish mashinalarida 
terilgan paxtaning namligi esa 18-27 % ni tashkil kiladi. Bunday 
namlikdagi chigitli paxtalarni uzok vakt saklash maksadga muofik emas, 
chunki u 3-4 kun utgach uz-uzidan kiziy boshlaydi natijada tola va 
chigitning sifatiga salbiy ta‟sir kiladi. 
Terilgan paxtaning namligi 13-14 % dan yukori bulganda paxtani 
saklaganda u uzidan-uzi kizib, paxtaning temperaturasi 60-70
0 
S gacha 
kutarilishi mumkin, bunday xalotlarda biologik prosesslar natijasida 
tolaning tukimachilik xususiyatlari va chigitning unishi xamda moy 
berish xususiyalari kamayishiga olib keladi. 
Paxtaning namligi normadan yukori bulsa chigitli paxtani 
zavodlarda ishlaganda texnologik mashinalarning ish unumi va tozalash 
effekti kamayib, tolaning sifati va tashki kurinishi yomonlashib koladi. 
Agarda birinchi sort chigitli paxtaning namligi 8% urniga 9% tashkil 
kilsa bunday paxtani kayta ishlaganda tola tarkibidagi tola nuksonlari 
0,25-0,35% gacha kupayishga olib keladi. 
Chigitli paxtaning xar bir sorti uchun uning uzok vakt saklanishiga 
moslashgan kondision namlik belgilangan. Mashinada yoki kulda 
terilgan chigitli paxtaning namligi kondision namlikdan yukori bulsa, 
uni albatta kuritib, kondision namlikkacha keltirish kerak. 
Dalalarda terilgan chigitli paxtalarning birinchi sort paxtaning 
namligi terish usullari va vaktiga karab kuydagi chegaralarda uzgarib 
turadi.
Birinchi mashina terimida namligi 13 dan 16 % gacha: 
Ikknchi mashina terimida namligi 12 dan 15 % gacha: 
Mashinada terilgan kusak paxta namligi 30 % gacha: 
Kulda terilgan paxtaning namligi 8 dan 10 % gacha: 
Ob-xavo sharoitiga karab, ayniksa past sort chigitli paxta namligi 
keltirilgan chegaradan yukori bulishi mumkin. 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A