Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

CHIGITLI PAXTANING IFLOSLIGI VA UNI TOZALASH 
Chigitli paxta tolasini chigitdan ajratish jarayonida undagi ifloslik va chet 
qo‟shilmalarning tola sifatiga zarar qilmasligi uchun ular quritish-tozalash va 
tozalash sexlariga o‟rnatilgan mashinalarda dastlab ajratib tashlanadi. 
G‟o‟za ko‟saklarining etilish davrida barg va shoxchalar quriy boshlaydi, 
mo‟rt bo‟lib, oson sinib maydalanadi va ochilgan paxtaga ilashib uni ifloslantiradi. 
Chigitli paxtani qo‟l bilan terganda uning ifloslanish darajasi asosan 
terimchining diqqatiga bog‟liq, mashina bilan terishda g‟o‟za barglarini to‟ktirish 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A 
001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

(defoliasiya) ishlarining o‟z vaqtida va sifatli o‟tkazilishiga bog‟liq. 
G‟o‟za bargini sun‟iy to‟ktirish chigitli paxtaning iflosligini kamaytirish bilan 
cheklanmay, ko‟saklarning etilishini ham tezlashtiradi va birinchi sort paxtalar 
ulushini oshiradi. 
Paxtani mashina bilan terishda mashinalarni to‟g‟ri rostlash va ishlatish 
alohida ahamiyatga ega. Bunda ochilgan chigitli paxtani va xom ko‟saklarni erga 
to‟kmaslikni ta‟minlashga intilish zarur. Buning uchun paxta terish 
mashinalarining ishchi qismlarini daladagi g‟o‟zaning qalinligiga va rivojlanish 
darajasiga moslab sozlash kerak. 
11-rasm. Paxtani tozalash uchun mo‟ljallangan UXК qurama tozalash agregati. 
Chigitli paxtani har xil iflosliklardan tozalash uchun kerakli mashinalar xilini 
tanlashda ularning fizika-mexanikaviy xususiyatlarini (o‟lchamlari, kelib-chiqishi, 
paxtaga ilashish darajasi va hokazo) nazarga olish katta ahamiyatga ega. 
Paxtada uchraydigan aralashmalar kelib chiqishi jihatidan organik va mineral 
jismlar bo‟lishi mumkin, Organik jismlarga g‟o‟za tupining qismlari (barg, 
shoxchalar, chanoq pallalari, gul barglari, meva bandlari) va boshqa o‟simlik 
qismlari (g‟umay va boshqa begona o‟tlar) kiradi. Mineral qo‟shilmalarga tosh, 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A