Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

namligi va iflosligi katta ta‟sir qiladi. Mashinalarning ish unumi eng yuqori 
tozalash effektiga moslab oshiriladi. Chigitli paxtaning namligini normal 
darajagacha kamaytirilganda tozalash effekti ko‟payib, iflos qo‟shilmalarning 
paxtadan ajralishi osonlashadi va ko‟payadi. Namligi normal darajadan yuqori 
bo‟lgan chigitli paxtani tozalaganda mashinaning tozalash effekti kamayishidan 
tashqari shu paxtaning tolasida qo‟shimcha nuqsonlar ham ko‟payadi. Buni 
SNIIXProm ma‟lumotlaridan ko‟rish mumkin.
jadval 
Toladagi nuqson va ifloslikning chigitli paxta namligiga qarab o‟zgarishi 
Chigitli 
paxtaning 
ishlanish 
shartlari 
Namligi, 
% 
Iflosligi, % 
Tolalardagi nuqsonlar, % 
ifloslik 
nuqsonlar % 
Sushilkadan 
o‟tkazilmagan
14,2 
13,6 
12,4 
18,5 
Sushilkadan 
o‟tkazilgan 
10,1 
13,3 
6,3 
12,5 
Mashinaning tozalash effekti chigitli paxtadagi iflos qo‟shilmalarning 
miqdoriga qarab o‟zgaradi: iflos qo‟shilmalar qancha ko‟p bo‟lsa, tozalash vaqtida 
shuncha ko‟p ajraladi. Agarda chigitli paxtada iflos aralashmalar miqdori 0,5 dan 
kam bo‟lsa bunday chigitli paxtani zavodda ishlaganda tozalash sexidagi 
mashinalarni ishlatmasa ham bo‟ladi. Chunki paxtani qayta ishlaganda keraksiz 
mashinalar ham ishlatilsa, tolada qo‟shimcha nuqsonlar paydo bo‟ladi. Bu esa tola 
sifatining yomonlashuviga sabab bo‟ladi. 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A 
001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

rasm. Paxtani mayda iflosliklardan tozalovchi SCh va 
1 XК tozalagichlari. 
Paxta tozalash zavodining tozalash sexi quvvatiga ko‟ra bir batareyali (bir 
soatda 10-12 t paxtani tozalaydi) va ikki batareyali (bir soatda 20-24 t paxtani 
tozalaydi) bo‟ladi. Zavodlarda iflosligi yuqori bo‟lgan chigitli paxta (odatda 
mashinada terilgan)quritish-tozalash sexida va tozalash sexida tozalanadi. Iflosligi 
past bo‟lgan paxtalar esa faqat tozalash sexida tozalanadi. 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A