Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

4.2-ma’ruza. Global marketingda kabinet tadqiqotlari olib borishdagi xususiyatlari.
Reja:
1. Marketing tadqiqotlari va uning yo’nalishlari.
2. Tashqi bozorlarda marketing tadqiqotlari olib borish.
3. Global marketingda kabinet tadqiqotlari va uning o’ziga xos xususiyatlari.


1. Marketing tadqiqotlarining yo’nalishlari
Marketing tadqiqotlari aniq bozordagi vaziyatga tegishli bo’lgan marketing qarorlarini qabul qilish, noaniqliklarni kamaytirish maqsadida, axborotlarni sharhlash va tahlil qilish bo’yicha axborotlarni maqsadli yig’ish jarayonidir.
Marketing tadqiqotlarini o’tkazishga bo’lgan ehtiyoj quyidagi hollarda paydo bo’ladi:

• 
  faol marketing qarorlarini qabul qilishda axborotlar hajmi yetarli bo’lmasa;
  
• 
  korxonada marketing strategiyasi va maqsadga yetaklovchi mexanizmning bir ovozdan ma’qullanmaganligi;
  
• 
  bozor vaziyatining keskinlashuvi (korxona tovarlari va xizmatlariga talabning pasayishi, sotuv hajmi miqdorining kamayishi);
  
• 
  yangi strategik va taktik rejalarning shakllanishida;
  
• 
  menejerlar marketing tadbirlarini o’tkazishda, marketing harakatlarini tanlashda qiyinchiliklarga duch kelsa.
  

Marketing tadqiqotlari⁹ – bu korxonani bozorlar, iste’molchilar, raqiblar va uning shakllanishidagi muhitning boshqa elementlari bilan bog’laydigan axborotlar funksiyasidir. Bunday axborotlarni olish jarayonida to’liq ma’nodagi tadqiqot amalga oshiriladi. Agar u aniq va me’yoriy talablar bilan tashkil etilsa va o’tkazilsa. Tadqiqotlar predmeti bo’lib marketing faoliyati, shuningdek jarayonlar va hodisalar hisoblanadi.
Marketing tadqiqotlari yo’nalishi o’rganilgan ob’ektlarni tanlash orqali aniqlanadi. Marketing tadqiqotlari ob’ektlarini bir xil sinflarga bo’linmaydi, nashrlarda turli mualiflarning turli qarashlari ishlatiladi. Bundan tashqari, shuni hisobga olish kerakki, marketing tadqiqotlarining alohidagi yo’nalishlarining dolzarbligi vaqti-vaqti bilan o’zgarishi mumkin.
Marketing tadqiqotlari kompleksli bo’lishi mumkin – shartli ravishda aniqlangan talablar ularni yo’nalishini quyidagi tasniflash qoniqtiradi: marketing muhiti, bozor, raqiblar, iste’molchilar. Bozor, iste’molchilar va raqiblar kabi marketing tadqiqotlarining yo’nalishlarini bir-biridan ajratish qiyin, bozorni raqobatlarsiz tassavur qilish mumkin emas, iste’molchilarni o’zini tutishi aniq bozor muhitida shakllanadi. Iste’molchilarning fikrlari, muhokamalari va baholari bozor holatini tavsiflaydigan, xizmatlarning raqobatbardoshlik darajasi, reklamaning samarasi so’roq paytida o’rganiladi. Marketing tadqiqotlari bir vaqtning o’zida bir necha yo’nalishlar bo’yicha o’tkazilishi mumkin.
Amaliyotda marketing tadqiqotlarining har xil turlari qo’llaniladi, ular turli belgilarga qarab tasniflanadi.
Ba’zi bir muommolarni yechish uchun bor axborotlarni o’rganib chiqish yetarli bo’ladi. Bunda kabinetli tadqiqotlar olib boriladi. Agar axborot so’roqlar, kuzatishlar, eksprementlar orqali yig’ilsa, kabinetdan tashqari tadqiqotlar hisoblanadi.