Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

8.1-ma’ruza. Global marketingda taqsimot siyosati mohiyati va xususiyati
Reja:
1. Global marketingda taqsimot siyosati mohiyati.
2. Xorijiy bozorlarda vositachilarni ishlash shartlari.

1. Global marketingda taqsimot siyosati mohiyati
Global marketingda sotish siyosati umumiy ma’noda tashqi bozorda mahsulot sotishning ko’p strategiyasini va mahsulot turini shakllantirish, sotishni rag’batlantirish, narxlarni belgilash, talabni shakllantirish, tovar aylanmasi, tashish, omborxona va boshqalar.
Savdo siyosatini rejalashtirish mahsulotni tashqi bozorda tarqatish kanallarini aniqlash va xalqaro sotuvchilarni tanlashga asoslangan.
Tarqatish kanallari deganda, mahsulot ishlab chiqarilgan paytdan to iste’mol qilinadigan vaqtgacha o’tishi kerak bo’lgan barcha tashkilotlar tushuniladi. Sotuvchilar - bu tovarlarni xaridorga yetkazib berishni osonlashtiradigan ulgurji yoki chakana sotuvchilar.
Marketingda tarqatish kanallari ikki turga bo’linadi:

• 
  To’g’ridan-to’g’ri (ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga, vositachilarni hisobga olmaganda holda);
  
• 
  Bilvosita (bir yoki bir nechta vositachilar ishtirokida ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga).
  

Sotuvchilarni ulgurji va chakana sotuvchilarga bo’lish mumkin. Birinchisi - broker va agentlar, ikkinchisi - chakana savdo tarmoqlari. Xalqaro marketingda sotish siyosati uning mohiyati va mazmunini aks ettiruvchi qator jihatlari bilan tavsiflanadi. Uning asosiy vazifasi - eksport qiluvchi korxona joylashgan mamlakatda ham, chet elda ham savdo kanallarini qurish. Uning boshqa vazifalari xalqaro tijorat faoliyatini tashkil etish va tovarlarning jahon bozorlari bo’ylab jismoniy harakatini tashkil etish, shuningdek, mahsulotlarni sotish uchun xalqaro logistika va axborot ko’magini ta’minlashdan iborat.
Global marketingda sotish siyosatining o’ziga xos xususiyatlari quyidagilardir:

• 
  Xalqaro savdo amaliyotida qo’llaniladigan savdo kanallarining ko’pligi;
  
• 
  Bevosita marketing usullaridan foydalanish;
  
• 
  Xalqaro tarqatish tarmoqlarining ko’p bosqichli va murakkabligi;
  
• 
  Chet elda savdo tarmoqlarini tashkil etishda iste’molchilar talablari darajasida ko’plab farqlarning mavjudligi;
  
• 
  Vositachi tashkilotlarni tanlashda qiyinchilik;
  
• 
  Turli mamlakatlardagi distribyutorlarning malakaviy xarakteristikalarida ko’p farqlar;
  
• 
  Faqat mavjud bo’lgan hududda emas, balki undan tashqarida ham maqbul savdo tizimini tanlash va qurishning murakkabligi;
  
• 
  Alohida mamlakatlar amaliyotida va jahon amaliyotida savdo faoliyatini tashkil etish va sotish tarmoqlarini qurish usullari va shakllarida ko’p farqlarning mavjudligi;
  
• 
  Xalqaro savdo bo’yicha mutaxassislarning malakasi va umumiy tayyorgarligi bo’yicha qo’shimcha talablar va boshqalar.