Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Ekskursiya xizmatida vaqtni to‘g ‘ri taqsindash. Metodik ishlanmalarda har bir mavzulami yoritib berishga sarflanadigan vaqt aniq ko‘rsatiladi. Bu yerda barcha masalalar - obyektlarni ko‘rsatish, gidning hikoyasi, obyekt bo‘ylab harakati va keyingi marshrut bo‘ylab harakati inobatga olinadi. Vaqtni taqsimlay olish ko‘nikmasiga gid birdaniga erishmaydi. Buning uchun u qoi soati bilan obyektlarda mashq qilishi talab qilinadi. Mantiqiy o‘tishlarda, mavzuostilarni ochish va asosiy savollarga vaqtni to‘g‘ri taqsim-lashni o‘rganish lozim.

129

Ba’zida ekskursiya vaqti gidga bog‘liq bo‘lmagan sabablar bi­ lan qisqaradi. Bunga ekskursantlaming uzoq yig‘ilishi, turistlar nonushtasining o‘z vaqtida berilmasligi, ko‘chalardagi tirbandlik kabi holatlar sabab boMishi mumkin. Vaziyatni o‘nglash uchun gid mavzuni yoritishga ajratilgan vaqtni qisqartirishga majbur bo‘ladi. Qisqartirganda ham asosiy ma’lumotlar saqlanib, muhim bo‘lmaganlari olibtashlanishi maqsadlidir. Bunday holatlarga ham gid oldindan tayyor turishi lozim.


Avtobus harakati jarayonida hikoya qilish. Gid avtobus hara-katida mikrofondan foydalanib hikoya qiladi. Agar mikrofon yax-shi ishlamasa yoki avtobusda umuman bo‘lmasa, harakat vaqtida hikoya qilish samarasizdir. Motor shovqini ekskursantlaming eshitish imkoniyatini chegaralaydi, hikoya faqatyaqin o‘tirganlarga eshitiladi, xolos. Bunday holatda ekskursantlarga materiallar ha­ rakat boshlanishidan awalroq tarqatiladi. Harakat vaqtida esa obyekt va joylaming faqat nomi aytiladi. Muhim obyektlar oldida avtobusni to‘xtatib, motomi o‘chirib, so‘ngra hikoyani boshlash kerak. Bu jarayon haydovchi bilan oldindan kelishilgan bo‘ladi.


Ekskursantlar savollariga javob berish tartibi Ekskursiya xiz­ mati amaliyotida savollar quyidagichatasniflanadi:

gidning ekskursantlarga savoli;

hikoya jarayonida beriladigan savollar, unga gidning o‘zi javob beradi;

ekskursantlaming e’tiborini faollashtirish uchun tuzilgan

savollar.

Savollar mazmuni turlicha obyekt bilan, mashhur kishilar hay-oti bilan, ba’zan biror voqealar bilan bog‘liq yoki ekskursiya mav-zusiga aloqasi bo'lmagan savollar ham boMishi mumkin. Bunday holatlarda hikoyani oxirigacha tugatib, keyin javob berish kerak. Javob mazmuni munozarali bo‘lmasligi, ekskursantlar bahslashi-shiga ishtiyoq uyg‘otmasligi lozim. Gid tanishuv so‘zida savol-javoblar tartibini ekskursantlarga tushuntirib o‘tadi.