Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

21 Долженко Г. «Экскурсионное дело». Уч.пос. М.: 2006.

132

Ekskursiya jarayonida obyektlar, manzara o'zgarib turadi va bu ekskursantlar e’tiboriga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Lekin bitta obyekt oldida 10-15 daqiqa uzluksiz ma’Iumot berilsa yoki avtobus ha-rakatida atrof-muhit o‘zgarishsiz qolsa, hikoyaning 4-5 daqiqa-sidayoq diqqat susayishi boshlanadi. Uni quyidagi belgilardan aniqlash mumkin: ekskursantlar bir-biriga savol bilan murojaat qilishadi, hikoyaga quloq solishmaydi, ko‘z qarashlaridan bilib olish mumkin, ba’zi ekskursantlar guruhdan ajralib, obyektni mus­ taqil o‘rganishadi.

Ekskursantlardagi e’tibor susayishini oldini olish va uni yuqori darajada saqlab qolish uchun gid ulami faollashtiruvchi ruhiy-pedogogik usullarni oldindan o‘ylab qo‘yishi kerak. Ekskursantlar e’tiborini saqlab qolish uchun bir necha usullar tavsiya etiladi.

Birinchisi, ekskursiya obyektlarini ko‘rsatish tartibi. Shahar ichidagi 3 soatli avtobusli ekskursiyada 30 tagacha asosiy obyektlarni kiritish mumkin. Bunda har bir obyektga 4 daqiqa-lik hikoya to‘g‘ri keladi. Obyektlarni ко‘rsatish jarayoni ekskur­ santlar e’tiborini faollashtiruvchi samarali jarayon bo‘lishi uchun u konkret, obrazli, faol, mantiqan ketma-ket, mavzu mazmunini yoritishda navbatdagi pillapoya boiishi kerak.


Ikkinchisi, «gid portfeli»dagi ko‘rgazmali vositalardan foy­ dalanish. Obyektlar yetarli boimagan marshrut uchastkalarida va gid hikoyasi 10-15 daqiqa to‘xtovsiz davom etganda ko‘rgazmali vositalardan foydalanishi muhimdir. Ko‘rgazmali vosita ekskur­ santlaming hikoyaga boigan e’tiborini ko‘taradi, ular eshitishdan ko‘rishga o‘tadi22.

Ekskursiya mavzusi matniga «yorqin faktlar», qiziqarli epizod-lami kiritish tavsiya etiladi. Solishtirish uchun keltirilgan raqamli faktlar yaxshi samara beradi. Ekskursantlar e’tiborini saqlab qo­ lish uchun qoilanilgan yorqin faktlar ekskursiya mavzusiga man­ tiqan mos kelishini ekskursiya matni ustida ishlayotganda inobatga olinadi.