Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Ekskursantlaming avtobusdan tushishi (boshqa transport


vositasidan). Gid ekskursantlami avtobusdan tushishiga oldindan tayyorgarlik ko‘rish kerak, aks holda ularning asosiy qismi avto­ busdan chiqmay, obyektni o‘tirgan joyidan kuzatadilar va u bilan yaqindan tanishish imkoniyatini yo‘qotadilar. Ekskursiya xizma­ tida avtobuslaming to‘xtash joylari soni va shu joy tanlanishining zamriyatini tanishuv qismida aytib o‘tishi tavsiya etiladi.

Avtobusdan tushish ko‘zlangan joylarda gid ekskursantlar­ ga namuna boiib, birinchi tushadi va obyekt tomon yo‘nalishni ko‘rsatadi. Boshqa to‘xtash joylari rejalashtirilganda (masalan, sanitar yoki suvenirlar tanlash kerak bo‘lganda) gid avtobusning aniq jo ‘nash vaqtidan xabardor qiladi. Ekskursantlardan grafikka ta’sir etuvchi reglamentga rioya qilishlarini talab etish lozim. Agar to‘xtash vaqti maium bir sabablar bilan qisqartirilsa yoki uzay-tirilsa, gid bu haqda ekskursantlami xabardor etishi kerak bo‘ladi.

Obyekt oldida ekskursantlami joylashtirish tartibi. Ekskursiya mavzusini tayyorlash jarayonida ekskursantlar obyektni kuzatishi uchun qulay bo‘lgan bir nechta variantlari aniqlanadi. Bunday vari-antlar obyektni ko‘rishda belgilangan joyni boshqa guruh band et-ganida yoki quyosh nuri ko‘zni qamashtirganda qoMlaniladi. Jazi-rama issiq kunlarda ekskursantlami soya salqinda, yomg‘ir paytida

127

pana joylarda, daraxt ostida joylashtirish tavsiya etiladi. Agarda obyektni atrof-muhit bilan uyg‘unlikda ko‘rsatish rejalashtirilgan bo‘Isa, uzoq nuqta va aksincha agar obyektning alohida detallari tahlil qilinsa, yaqin nuqta tanlanadi. Bulaming barchasi texnologik xaritaning «tashkiliy ko‘rsatmalar» grafasida yoziladi. Har bir gid bu ko‘rsatmalami diqqat bilan o‘rganib, ekskursiyani o‘tkazishdan aw al joylashtirish nuqtalarini ko‘rib chiqadi. Obyektlarni kuza-tishda va avtomagistrallardan o‘tishda ekskursantlaming xavfsiz-ligini ta’minlash ham talab etiladi.

Bir vaqtda obyekt oldida bir necha guruh kelgan bo‘lsa, ularni shunday masofa oralig‘ida joylashtirish lozimki, gid o‘zining hikoyasi bilan boshqa gidga xalaqit bermasin. Ayniqsa, muzeylarda eksponat-lami ko‘rsatishda bunday muammoga duch kelish mumkin.