Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

19 Емельянов Б.В. « Экскурсоведение» Уч.пос. М. 2006

121

davrimizda tugal holga aylantirilgan. Mehrob yoniga baland mar-mar mmbar qurilgandir. Obidani mozaik bezatishda sariq, yashi) o'ymakorlik san’ati jilolari keltirilgan. Masjidning ichki qismi kundal texnikasi asosidagi oltin suvi yuritilgan gulli o‘simlik bezaklari (uni Tillakori -Oltin bilan bezatilgan) bilan boyitilgan. Tillakorining sharqida Shayboniylar daxmasi joylashgan (XVI asr boshida ko‘chani to‘g‘rilash natijasida o‘zining ilk o‘miga qay-tarilgan). Mazkur baland bo‘yli, to‘g‘riburchakli, marmarli may-donda o‘z vaqtida Shayboniylaming Samarqanddagi avlodi qabr-lari qo‘nim topgan. Madrasa taassurotga boy dir. Uni bir ko‘rish bilan bir umr esda saqlash mumkin.


Reportaj usuli jumalistika janriga xos bo‘!ib, ayni damda gid ko‘z oldida sodir bo‘layotgan hodisani tezkorlik bilan yetkazib berishdan iborat. Mazkur janmi qoMlayotgan jumalist har doim sodir bo‘layotgan voqea yoki hodisaning guvohiga aylanadi. Gid ekskursiya xizmati davomida ekskursantlar guvohi bo‘layotgan hodisa, jarayonni sharhlabboradi (masalan, xamirni bolakchalarga ajratib, «Samarqandcha» nonni yasayotgan nonvoy harakatlari), ekskursantlar esa ko‘z o‘ngida jarayon rivojlanib borayotganligini kuzatadilar. Ushbu usuldan foydalanishning murakkabligi shunda-ki, hikoyaning ma’lum qismiga oldindan tayyorgarlik ko‘rilmaydi va individual matnga kiritilmaydi. U improvizatsiya xususiyatiga ega bo'lib, gid tomonidan yo‘l-yo‘lakay voqea-hodisa kuzatilayot-ganda tuziladi.


Sitatalardan foydalanish usuli. Sitata - bu biror matndan olin-gan parchayoki biror kishining gapini aynan keltirishdir. Sitatalar-ga quyidagi holatlarda murojaat qilinadi: tasdiqlashga, o‘z fikrlari-ni ishonarli vayorqin ifodalashga, ma’lum bir tarixiy davr jilosini saqlab qolishga, biror taniqli shaxsriing fikri bilan tanishtirishda va shu kabilar.

Ekskursiya xizmatida sitatalardan foydalanish usuli ekskur­ santlar tasawurida axborotni shakllantirish, ular ongida uni obra-zli qilib ifodalashga qaratilgan. Ekskursiya matnida sitata sifatida

122

badiiy asarlardan parchalar (proza, she’rlar) qoMlaniladi va u uzoq o‘tmish turmushini qayta tikiashda qo‘l keladi.