Samarqand davlat



Download 0,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/12
Sana20.02.2021
Hajmi0,49 Mb.
#59560
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
optikadan kurs ishi

3. Sferik aberratsiya

 

 

Parabolik  ko‘zgudan,  ya’ni  aylanish  paraboloid  shaklidagi 



ko‘zgudan akslanishni olib ko‘raylik. Bunda simmetriya o‘qi parabola 

o‘qi  bo’lib,  u bir  vaqtning  o‘zida  ko‘zguning  bosh  optik  o‘qi  hamdir. 

Parallel  nurlar  dastasi  bosh  o‘q  bo‘ylab  yo‘nalgan  bo’lsin. 

Parabolaning geometrik xossalaridan, ya’ni akslanish burchagi

 

 



 

tushish burchagiga tengligi shartidan barcha bu nurlar parabola fokusi 

Φ  ga  kelib  tushishi  ma'lum.  Yana  parabola  fokus  Φ  nuqta  va  to‘g‘ri 

chiziq,  ya’ni  direktrisa 



QP

  dan  teng  masofalarda  joylashgan  nuqtalar 

geometrik  o‘mi  ekanligi  ham  ma’lum.  Ko‘zguga  tushayotgan  yassi 

to‘lqin akslanadi, to‘lqin 



QP

 yassi fronti esa markazi Φ bo‘lgan qat’iy 

sferik tautoxron dastaga aylanadi, chunki tushayotgan yassi to‘lqindagi 

ixtiyoriy tanlangan nurlar fokusda bir vaqining o‘zida to‘planadi.

 

 

Agarda  paraboloidni  xuddi  shunday  egrilanishga  ega  aylanish 



sferaga  almashtirsak,  akslangan  nurlaming  gomosentrikligi,  ya’ni  Φ 

nuqtada  yakka  to‘planishi  buziladi,  Φ  nuqtada  o‘qqa  yaqin  paraksial 

nurlar  to‘plansa,  o‘qqa  olisroq  nurlar  esa,  ko‘zguga  yaqinroq  joyda 

to‘planadi.  Paraksial  nurlaming  fokusida  tasvir  endi  nuqtaviy  bo’lib 

qolmaydi,  u  endi  sferik  aberratsiya  bilan  buzilgan  bo’ladi.  Reley 

mezonidan  foydalanib,  kichik  optik  kuchlarda  ko‘zgu  chegarasida 

paraboloidning  sferadan  farqi  sezilmas  bo’ladi,  shuning  uchun  sferik 

ko‘zguni yetarlicha takomillashgan optik asbob bola oladi deyishimiz 

mumkin.

 

 



Agarda  yassi  to’lqin  o‘z  yo’lida  parabolik  ko‘zguni  uchratsa,  u 

akslanishdan  keyin  markazi  Φ

o

boigan 


S

o

  sfera  shaklida  egrilanadi, 

umuman  olganda  u  sfera  bilan  uchrashadi,  unda  ordinata  o‘qida 

paraboloiddan

 

 

                                     



 

  

 



 

 

 



 .

 

.



 

 

 



 

qiymatga oldida joylashadi. Bu esa, to’lqin fronti ideal holdagi sfera

 

 

uchun ikki marta kattaroq, ya’ni 



 

  

 



 

 

 



  qiymatga mos keladi. To’lqin

 

 



sathi 

S

  nuqtalar 



O

  va 


M'

  orqali  o‘tadi  hamda  sfera  bo’lmay  qoladi. 

Paraksial 

nurlar 


awalgidek 

Φ

o

 

nuqtada  to‘planadi,  o‘qdan 



uzoqroqdagilari,  ya’ni 

y

  zonadagilar  esa,  nuqta  Φ



y

  da  yig’iladilar. 

Shunday 

S

1

  sferani  tanlash  mumkinki,  u  o‘qda  S  ga  tegib  tursin  va 

ko‘zgu chetida, ya’ni 

y

 = 


h

 joyda o'mashgan 



M'

 nuqtada 



S

 bilan


 

k

esishsin. Uning markazida 



 

  

 



 

 

 qiymatga ko’zguga yaqinroq 



joylashgan to’lqin sathi esa bu S

 sferada 



 

 



                                    ∆x=

 

   



 

(h

2



y

2

-y



4

)                                     (4.8) 

 

 

kattalikka yaqinroq 



bo‘ladi,y=

 

√ 



 

qiymatda maksimumga erishadi,

 

ekin maksimal qiymati



 

 

                                    



  

 

   



 

 

 



 

=

 



    

 

 



 

 

dan 



oshmaydi.

 

Bu 



qiymatni 

Reley  mezoniga 

binoan     

⁄ ga


 

 

tenglashtirib, berilgan 




Download 0,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish