Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

Xavfni baholash

Fuksin. H 302 Istemol uchun zararli(Xn), H 317 Terining allergiyasini keltirib chiqarishi mimkin, H 334 bug’idan nafas olinsa nafas yo’llarni allergiyasini yoki astmani paydo qilishi, yoki nafas olishini qiyinlashtirishi mumkin, H 351 Saraton keltirib chiqarish xavfi bor.
Xavfsizlik:
P 261 Chang, tutun, gaz, tuman, bug’ va aerozollardan bug’ilishdan saqlaning, P 280 Himoya qo’lqopi/ himoya kiyimi/ kiying yuzni himoya qiling, P 342 + 311 Yallig’lanish hollari va simptomlari kuzatilganda tibbiyot markaziga murojat qiling.

Tajribalar

Rangli suyuqlikning yutilish spektri xossalarini o’lchash va ko’rish mazkur tajribada amalga oshiriladi:

1-Tajriba:

Bu tajribada ko’rish yo’nalishli prizma spektri o’rganiladi.
4 -rasm. Yorug’lik nuri spektrini tahlil qilish qurilmasi.
Dastlab, patronga 6 V/30 W lampani qo’ying. Lampa ro’parasiga diafragma tutgichli kondenserni shunday joylashtiringki tutgich 6-rasmdagi kabi vertikal bo’lsin. Keyin asosga diafragma tutgichi o’rnatilgan taglik-surgichni o’rnating.

5 -rasm. Diafragma tutgichi va kondenser o’rnatilgan lampa.

Lampani relsning eng chap chekkasiga o’rnating. Boshqa tomoniga esa shaffof ekranni 5-rasmdagi kabi joylashtiring.
Endi ramkali linzani(f=100 mm) lampadan keyin o’rnating. Linzani shunday suringki tirqishning aniq tasviri ekranda paydo bo’lsin. Har bir optik asbob bir xil balandlikdaligiga e’tibor qiling. Ish tartibida asboblar quyidagicha masofalarda joylashtiriladi: lampa patroni tutgichi– linza tutgichi: 19 sm. Linza tutgichi – ekran tutgichi: 49 sm.
Keyingi bosqichda ko’rish yo’nalishli prizmani nur yo’liga qo’yng. Shuning uchun prizma stoli va ekran orasini yoping. Prizma stoli tutgichi – ekran tutgichi: 23 sm. Endi ko’rish yo’nalishli prizmani nur yo’liga shunday qo’yingki nur prizma sirtiga 7-rasmda ko’rsatilgani kabi tushsin. Nur prizma o’qlariga parallel bo’lishi kerakligini yodda tuting.
6 -rasm.Tushuvchi nur birinchi prizmaning birinchi sirti o’rtasiga tushadi.
Bir vaqtning o’zida to’g’ridan to’gri tushayotgan nurni va spektrni ekranda ko’rish uchun prizmali stol ozroq pastlatilishi zarur. Yorug’lik nuri dastasining yuqorigi yarmi linza ustidan, pastki yarmi linza ichidan o’tishi lozim. Natija 8-rasmda ko’rsatilgan.
.



7-rasm. Yuqorida:tirqishning o’tkir ko’rinishi. Quyida: lampa yorug’ligining to’g’ridan-to’g’ri prizmadan o’tgandagi yorug’ligining davomiyligi.