Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

CMYK rangmodeli. CMYK modelda asosiy ranglar Cyan-havorang, Magenta-pushti rang, Yellov-sariq va Black-qora ranglardan iborat. K-qora rangni bildirib qora rangni beruvchi kalitni (barcha rangni uzuvchi) bildiradi. Rangli torli va lazerli printerlar asosan CMYK ranglar bilan ishlaydi. Suyuq ranglarni aralastirish subtraktli rang aralashtirish deyiladi.
Ranglarning subtraktiv aralashtirish ozidan nur chiqarmaidigan jismlarda sodir bo’ladi. Subtraktiv rang aralashtirishda rang quyidagicha paydo bo’ladi, jism yoki filtrdagi rang pigmentlari rang tashkil qiluvchilarining ba’zilarini yutadi qolganini ekranga qaytaradi. Masalan sariq rang RGB model kabi asosiy ranglar qizil va yashil ranglarni qo’shishdan hosil qilinmaydi. Subtraktiv rang aralashtirishda sariq rang qizil va pushti ranglarni olib tashlash bilan 2-rasmda ko’rsatilgani kabi hosil qilinadi.
2 -rasm. CMYK rang modeli: Cyan-havo rang, Magenta-pushti rangva Yellow-sariq.
Agar biz oq tabiiy nurning yashil tashkil qiluvchini filtrlab olib tashIasak pushti rang hosil bo’ladi. Ko’k rangni filtrlash sariq rangning pydo bo’lishiga olib keladi. Mana shu uch rangdan CMYK (cyan, magenta, yellow) rang modeli tashkil topadi va barcha ranglar spektri mana shu asosiy ranglarni kerakli miqdorda aralashtirish bilan hosil qilinadi.

c) To’g’ri ko’rishli prizma

Prizma sirtiga tushayotga nur sinadi chunki nur sirtda ikkinchi muhitga o’tadi. Muhitning sindirish ko’rsatkichining tushayotgan nur to’lqin uzunligiga va chastotasiga bog’liqligiga dispersiya deyiladi. Ko’pgina moddalar qisqa to’lqin uzunlikli yorug’lik nurini uzun to’lqin uzunlikli yorug’lik nurga qaraganda ko’proq sindiradi. Ko’k nur qizil nurga qaraganda ko’proq sinadi. Shunday qilib prizma yorug’lik nurini to’lqin uzunligiga qarab ajratadi. Ayniqsa spektroskopiyada to’g’ri ko’rish yo’nalishli prizmalar juda muhim hisoblanadi. Bu prizma sindirish ko’rsatkichi turlicha bo’lgan bir-biriga ketma-ket joylashtirilgan uchta yoki beshta prizmalardan iborat bo’ladi. Ko’p uchraydigan tipik tuzilish ketma-ketligi masalan, optik shisha, kronglas, optik shisha.

3 -rasm.Ko’rish yo’nalishli prizma tuzilishi.

Ko’rish yo’nalishli prizma afzalligi shundaki, sodda tuzilishga ega va chiqishdagi nurlar kiruvchi nurga va prizma o’qiga (asosiga) parallel chiqadi. Ko’rish yo’nalishli prizma tuzilishi 3-rasmda keltirilgan. Bu erdan ko’rinadiki yashil nur kirish nuriga eng parallel nur hisoblanadi.