Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti odam va hayvonlar fiziologiyasi va biokimyosi kafedrasi

6.Oliy asab (ruhiy) faoliyatining murakkab shakllari. Turli mualliflar tomonidan taklif qilingan shartsiz-reflektorli faoliyat darajalarini ajratilishi nisbiydir. Uning har qanday tasnifini sxematik ekanligi fundamental shartsiz reflekslarning biri - orientirlanish refleksi misolida ko‘rinadi. U, o‘z ichiga uch guruh hodisalarni qamrab oladi. Orientirlanish refleksining birinchi shakli, I.P.Pavlov tomonidan «nima bu?» refleksi sifatida belgilangan bo‘lib, ko‘pchilik elementar va muvofiqlashtirilgan reaksiyalarni o‘z ichiga oladi. Bu reaksiyalar quyidagilardan iborat: ko‘z qorachig‘ining kengayishi, bir qator sensor qo‘zg‘atuvchilarga sezish bo‘sag‘asining pasayishi, ko‘z va quloq mushaklarini qisqarishi va bo‘shashishi, bosh va tanani ta’sirchi tomoniga burilishi, uni hidlab ko‘rish, bosh miyaning elektrli faolligini o‘zgarishi, terida galvanik reaksiyani paydo bo‘lishi, nafas olishning chuqurlashuvi, boshdagi qon tomirlarini torayishi, boshlang‘ich yurak urishlarini sekinlashishi va keyinchalik tezlashishi, organizmning vegetativ sohasida bir qator o‘zgarishlar.