Samarqand davlat tibbiyot instituti

33% li poliglyukin yordamida sinama o’tkazish. 
Bu reaksiya sentrifuga yordamida isitmasdan 5 minut davomida 
amalga oshiriladi. Probirkaga retsipiyent zardobidan 2 tomchi tomizilib, 
ustiga 1 tomchi 33% li poliglukin eritmasi tomiziladi. Keyin probirkani 
qiya qilib, o’z o’qi atrofida aylantirib, ichidagini devorlarga tekis qatlam 
qilib tomizgan holda aralashtiriladi. Probirka 5 minut davomida 
aylantiriladi va shundan keyin unga 3-4 tomchi fiziologik eritmadan 
qo’shiladi hamda 2-3 marta probirkani gorizontal darajada qiya qilgan 
holda (silkitmasdan!) ehtiyotkorlik bilan aralashtiriladi. Keyin natija 
baholanadi; eritrositlar agglyutinatsiyasining mavjudligi donor va 
retsipiyent qonining rezus-mansublik bo’yicha o’zaro nomuvofiqligini 

---

O’quv qo’llanma 
88 
bildiradi va bunday qonni bemorga quyish mumkin emas. Probirkadagi 
suyuqlikning bir tekisda ranglanishi, agglyutinatsiyaning yo’qligi esa 
donor va retsipiyentlar qonining rezus-mansublik bo’yicha o‘zaro 
muvofiqligini bildiradi. 
10%li jelatin jelatin yordamida sinama o’tkazish. 
Probirkaga 
oldindan
 
fiziologik eritma bilan yuvilgan donor eritrositlaridan 1 tomchi 
solinadi. So’ngra suyuqlangunicha isitilgan 10%li jelatinadan 2 tomchi va 
retsipiyent qonidan 2 tomchi tomiziladi. Probirka ichidagi suyuqlik 
aralashtirilib, 46-48°C haroratda suv bug’i yordamida 10 minut davomida 
isitiladi. So’ngra probirkaga 6-8 ml fiziologik eritma qo’shilib, probirkani 
1-2 marta aylantirib aralashtiriladi va natijasi baholanadi: bunda 
agglutinatsiyaning mavjudligi donor va retsipiyent qonining o‘zaro 
nomuvofiqligini bildiradi va shunga ko‘ra bu qonini quyish mumkin 
emas. Shuningdek, suyuqlikning bir tekisda ranglanishi, agglyutinatsiya- 
ning yo‘qligi donor va retsipiyentlar qonining rezus- mansublik bo‘yicha 
o‘zaro muvofiqligini bildiradi. Natija yanada ishonarli bo‘lish uchun 
tekshirish jarayonini mikroskopda nazorat qilib turish tavsiya etiladi. 
Donor va retsipiyent qonining ABO tizimi va rezus-mansublik 
bo‘yicha o’zaro muvofiqligi qayd etilsada, qon quyishni keyingi 
bosqichga o’tish mumkin, biroq ayrim retsipiyentlarda (organizmida 
notoliq yashirin yoki blokirovka qiluvchi antitanachalar mavjudligi yoki 
immun antitanachalar faolligining sust bo’lishi) yuqoridagi sinamalarda 
nomuvofiqlikni ko’rsatmaydi. Bunday hollarda donor qonining individual 
tanlash o’tkaziladi. 
Donor qonini individual tanlash quyidagi guruhga kiruvchi 
retsipiyentlarga zarur: 
1. Muqaddam o’tkazilgan gemotransfuziya yoki izoimmunizatsiya 
aniqlangan homiladorlik. 
2. Posttransfuzion asoratlarini boshidan kechirganlar. 
3. Salmoqli miqdorda gemotransfuziyaga muhtojlar. 
4. Oddiy usullar bilan qonning muvofiqligini aniqlashga mos 
keluvchi qonni topish imkoni bo‘lmaganda. 
Individual tanlov maxsus laboratoriyalarda o’tkaziladi va buning 
uchun alohida texnik ta’minot zarur bo‘ladi. Bunda muvofiqlikni 
aniqlashga qaratilgan yanada sezuvchan usullardan (tuzli muhitda 
agglutinatsiya reaksiyasi, Kumbs bilvosita sinamasi tekshiruvi, jelatin 
vositasida muvofiqlikni aniqlash sinamasi tekshiruvi) foydalaniladi. 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
89 
Individual tanlangan qon transfuziyasini o’tkazayotgan shifokor 
yuqorida keltirilgan barcha nazorat tekshiruvlarini, shu jumladan 
individual muvofiqlik sinamasini ham o‘tkazib ko‘rishi lozim.