Samarqand davlat tibbiyot instituti. Mavlyanov f. Sh., MAVLYANOV Sh. X., Xayitov u. X. Tibbiyot kasbiga kirish

Galoidlar.
Hamma galoidlar antiseptik xususiyatga ega. Ular vodorod atomi 
bilan birikib, mikroblarning moleqo’lyar strukturasiga zarar yetkazadi. Ularning 

---

41 
salbiy tomoni tirik to’qimaga ham nisbiy ta’siridir, shuning uchun ularni boshqa 
eritmalar bilan qo’shib ishlatiladi. 
Xloramin.
12,6-13,6 % aktiv xlorga ega. 0,5-1 % li eritmalari jarohat yuzasini 
yuvishda, SPIDning oldini olishda ishlatiladi. U kuchli dezinfeksiya qiladigan 
xususiyatlarga ega, Ta’sir etuvchi qismi xlor preparatda 25 % gacha bo’ladi. 
Xlorgeksidin.
Bakteritsid va antiseptik xususiyatga ega. 20 % li suvli eritmasi 
xlorgeksidin biglyukonat sifatida chiqariladi. Operatsiya qilinadigan joyni tayyorlash 
uchun 70 % li etanoldan tayyorlangan 20 % li eritmasi ishlatiladi. Kuyish 
jarohatlarini 0,05% eritmasi, qovuqni 0,02 %, qo’llarni 0,5 % spirtli xlorgeksidin 
biglyukonat eritmasi bilan yuviladi. 
Yod.
Аntiseptik sifatida kuchli vositadir. U jarroh barmoqlarini, operatsiya 
qilinayotgan joy va jarohat atrofidagi terini dezinfeksiya qilishda keng qo’llaniladi. 
Toza yodning - kristallari ketgutni sterillashda ishlatiladi (P. P. Sitkovskiy usuli) Yod 
preparatlari chirish batsillalari va qoqshol tayoqchasiga kuchli ta’sir ko’rsatadi. Yod 
eritmalaridan keng tarqalgani quyidagilar: a) yod-spirtli nastoyka terini, operatsiya 
maydoni va jarohat atrofini dezinfeksiya qilishda ko’p ishlatiladi; b) Lyugol eritmasi: 
1 qism yod, 2 qismi kaliy yod va 17 qismi suvdan iborat. Kista, oqma va yiringli 
bo’shliqni hamda ketgutni sterillashda ishlatiladi; d) yodoform - o’tkir hidli, sariq 
kukun. Jarohatda lipidlarga aralashib, suv ajratadi va muhitni dezinfeksiya qiladi, 
natijada jarohatning qurishiga va tozalanishiga olib keladi; g) yodanat - yodning yuza 
aktiv modda bilan suvli eritmasi. 4,5 % li yodni o’z ichiga oladi. Bakteritsid ta’sirga 
ega. 1 % li erkin yod eritmasi bilan deratsiya qilingan joy ikki marta tozalansa, 
operatsiya tugagach yana bir marta ishlatilsa kifoyadir. Ichak tayoqchasiga, tillarang 
stafilokokka, proteyga, ko’k yiringlatuvchi tayoqchaga o’ta ta’sirchan. 
Oksidlovchilar.
Borat 
kislota 
kuchsiz 
antiseptik 
bo’lib, 
yuqori 
kontsentratsiyada mikroblarning o’sishiga ta’sir etmaydi. 2-3 % li eritma sifatida 
to’qimalarga kam ta’sir etib, chayish, yuvish, xo’l bog’lovlar uchun ishlatiladi. Ko’k 
yiringlatuvchi tayoqchaga kuchli ta’sir qiladi.