Samarqand davlat chet tillar instituti tarjimonlik fakulteti

Muammoning o’rganilganlik darajasi. Badiiy nutq masalasiga ko’plab tadqiqotchi-olimlar, shoir, adabiyotshunoslar fikr bildirganlar, tadqiq etganlar. Ularning aksarisi xorij va rus xalqi namoyandalari hisoblanishadi. Jumladan,

4

Vinogradov V.V., Grigoryev V.P., Efimov A.I. Kojinov I., Belinskiy V.G., Pospelov G.N., Timofeyev Abramovich L.I., Tomashevskiy B.M., Chicherin A.V., V.B.Shklovskiy, R.O.Yakobson, B.M.Eyhenbaum, G.O.Vinokur, V.M.Jirmunskiy, Kojinoy M.N., A.A.Potebnya, A.N.Veselovskiy, B.M. Eyxenbaum, Yu.N.Tinyanov, B.I.Yarxo, M.M.Baxtin, kabilar. O’zbek tilshunosligi va adabiyotshunosligida esa badiiy nutq borasida o’z qarashlari bilan I.Sultonov, M.Qo’shchonov, O’.Nosirov, Y.Solijonov, Z.Pardayeva, H.Umurov, N.Shodiyev, Rahimov Z., Soljonov Y., Umirqulov B., Yo’ldoshev B., Saidxonov M. kabilar o’z ilmiy ishlari va darsliklari bilan qatnashdilar.


Tadqiqot maqsadi va vazifalari. Badiiy nutqning asosiy xususiyatlari, tarkibi, usul va tamoyillari va uni tahlil qilishda Vole Shoyinkaning tanlangan she’rlaridagi badiiy nutqning badiiyatini ta’minlovchi vositalarini tahlil qilish diplom ishning asosiy maqsadi hisoblanadi.
Diplom ishi oldiga qo’yilgan maqsadga erishish uchun tadqiqot jarayonida quyidagi vazifalarni amalga oshirish belgilab olindi:

• 
  tilshunoslik va adabiyotshunoslikda badiiy nutqni o’rganish bo’yicha amalga oshirilgan ishlarga xolisona baho berish va bu borada erishilgan yutuq va kamchiliklarni, amalga oshirilishi lozim bo’lgan vazifalarni tahlil qilish;
  
• 
  badiiy nutqning so’z san’ati sifatida ahamiyatini ko’rsatib berish;
  

• 
  badiiy nutqning janr va shakllarini o’rganib chiqish va bu borada tadqiqotchilarning turli qarashlarini solishtirish;
  

• 
  badiiy nutqning ifoda vositalarini misollarda ko’rib chiqish, va uning badiiy nutqning asarda namayon bo’lishiga bo’lgan ta’sirini izohlash;
  

• 
  badiiy asarning o’ziga xos xususiyatlari bilan bir qatorda u bilan bog’liq muammolarga to’xtalib o’tish;
  

• 
  badiiy nutqning tarkibini tadqiq etish;
  

• 
  badiiy nutqning boshqa nutq faoliyatlari bilan o’zaro bog’liqliklarini misollarda ochib berish va ko’rsatish;
  

• 
  badiiy nutqning grammatik, so’z yasalish va fonetik xususiyatlari va uning badiiy nutq sintaksisida aks etishini o’rganib chiqish;
  

5

• 
  Vole Shoyinkaning she’riy asarlarda badiiy nutqni ifodalovchi lisoniy birliklarni tanlash va qo’llashdagi mahorati, o’ziga xos individual uslubining badiiy-estetik xususiyatlari haqida fikr yuritish;
  
• 
  Vole Shoyinkaning tanlangan she’rlari badiiy nutqida emotsional-ta’sirchanlikni ta’minlovchi vositalarni leksiko-sintaktik, fonologik, morfologik, grafologik jihatdan tahlil qilish;