Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

8 

 
1.1-Jadval. 
Benzin va solyarka ishlatiladigan ichki yonar dvigatellarning mo’risidan 
chiqadigan zaharli gazlar (ming litrga/kg) 
T/r 
Chiqindi gazlar tarkibi 
Yoqilg’i turi 
Benzinli 
Dizel yonilg’i 
1 
Is gazi (CO) 
27 
7,4 
2 
Uglevodorodlar 
24 
16,4 
3 
Azot oksidi 
13,5 
26,4 
4 
Aldegidlar 
0,5 
1,2 
5 
3.4 benz (a)piren 
7,2*10
-1
10,5*10
-1 
6 
Sulfat angidridi 
1,1 
4,8 
7 
Organik kislotalar 
0,5 
3,7 
8 
Qattiq chiqindilar 
1,4 
13,2 
9 
Qo’rg’oshin birikmalari 
0,4 
- 
Avtotransport 
vositalari 
bilan 
atmosfera 
havosining 
ifloslanishi 
dudburonlardan chiqadigan gazlarning tarkibi va miqdoriga, transport harakati 
tezligiga, mashinalar soniga, ko’chalarning katta-kichikligi va tekisligiga, ularning 
loyihasiga, relyefiga, turar joylarning topografik holatiga, joylarning iqlim 
sharoitiga hamda meteorologik omillariga bog’liq bo’ladi. Avtotransportning 
atmosfera havosini ifloslantiruvchi asosiy omillaridan biri bu is gazi, 
uglevodorodlar, azot oksidlari, aldegidlar, ketonlar, axromin, qo’rg’oshin va 
boshqalar aksariyat hollarda gigiyenik nuqtai-nazaridan zarar keltirishi belgilangan 
me’yordan ortgan holda bo’ladi. Avtotronsport vositasida atmosfera havosiga 
tashlanadigan ba’zi zaharli gazlar meterologik sharoitlara fotokimyoviy 
o’zgarishlarga uchraydi. 
Azot qo’sh oksidi parchalanib, azot oksidiga aylanadi, natijada atomar 
holdagi oksigen hosil bo’ladi. Aldegid va ketonlar esa radikallarni paydo qiladi. 
Ichki yonar dvigatellardan chiqadigan qo’rg’oshin birikmalari 1 m
3
atmosfera 

---