Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

 
 
 
 

---

35 

 
3.4-Jadval
Samarqand atmosfera havosiga zaharli moddalarning chiqarilish dinamikasi 
(ming.t.)
 
Yillar
Stasionarlar 
Harakatlanuvchi 
manbalar 
Jami
2001 
6,7 
112,7 
119,4 
2002 
5,871 
108,5 
114,371 
2003 
5,529 
99,4 
104,929 
2004 
5,165 
81,4 
86,565 
2005 
5 
77 
82 
2006 
4,08 
68,387 
72,467 
2007 
31,74 
71 
102,74 
2008 
51,888 
67,35 
119,238 
2009 
50,819 
57,686 
108,505 
2010 
50,604 
65,95 
116,554 
2011 
51,83 
72,352 
124,182 
2012 
52,822 
81,489 
134,311 
2013 
49,111 
93,243 
142,354 
2014 
50,225 
70,516 
120,741 
Bu ma’lumotlarni shaharda avtomobillarning sonining ko’payishi bilan 
ortganini quyidagi jadval bilan ifodalagan (3.5. jadval) 
3.5-Jadval
Samarqand shahrida avtomobillarning sonining ortishi 
 
t/r 
Avtotransportlar nomi 
Yillar 
1990 
1995 
2013 
2014 
1 
Yuk tashuvchi avtomobillar 
5517 
7356 
16871 18667 
2 
Yengil avtomobillar 
3700 
20501 189589 201523 
3 
Avtobuslar 
764 
1618 
3365 
5076 
4 
Maxsus mashinalar 
8632 
7680 
1481 
2567 
5 
Motosikllar 
4604 
4354 
- 
- 
Jami: 22215 
41509 211306 227833 
 

---

36 

 
Z.Umarov 1999 yil ekologik muhit va Samarqand shahridagi transport 
jihozlarining shahar atmosferasiga ta’sirini o’rgangan va natijada shahrimiz 
tozaligi va atmosferaning ifloslanganligi bo’yicha 5 zonaga taqsimlagan: 
1.
Eng xatarli zona – bu shahar avtostansiyasi deb topildi, chunki ushbu 
hududda ifloslanish uchun 3 manbaning: aeroport, temiryo’l va geologik 
shaharchaning mavjudligi va qo’rg’oshin, kadmiy hamda margumush 
konsentrasiyasining ko’pligi aniqlagan; 
2.
O’rta xatarli zona – bu Daxbet ko’chasi bilan Rudakiy ko’chasining 
kesishgan 
joyi. 
DAN 
ma’lumotlariga 
qaraganda 
bu 
yerda 
avtotransportlarning harakati 3 marotaba normadan ziyodligi tasdiqlandi. 
Ushbu zonada avtomashinalardan chiqadigan zaharli gazlar va og’ir metallar 
atmosferani ifloslantiradi; 
3.
Xatarli zona – G’isht va Allyumin zavodlari, ximiya shaxarchasi joylashgan 
hudud; 
4.
Kam xatarli zona. Universitet xiyoboni hududi. Bu yerda Amir Temur 
monumenti qurilgach avtotransport harakati yanada oshdi. Bunga misol, 
L.Xushiyevaning 22 noyabr 2015 yilda o’tkazgan tadqiqotlari shuni 
ko’rsatadiki, faqat soat 8.00 dan 9.00 gacha bulvar bo’yicha 3200 ta turli 
tipdagi 
avtotransport 
harakatlandi. 
Agar 
biz, 
ushbu 
hududdagi 
avtotransportning harakatini cheklamas ekanmiz, shahrimizda bulvardek 
go’zal maskandan ajralib qolishimiz hyech gap emac; 
5.
Xatarsiz zona – bu shahardan tashqarida Ohalik tog’lari oldidagi hudud, 
chunki bu maydonda zavod va fabrikalar yo’q, avtotransport qatnovi kam.