Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

42 

 
3.4. Samarqand shahrida avtotransport vositasida atmosferaning ifloslanish 
darajasini o’rganish va chora-tadbirlarni aniqlash. 
Biz bu borada ichki yonar dvigatellardan chiqadigan uglerod oksidining 
ajralib chiqishini aniqlash uchun E.Abdurahmonov, T.Xoshimov, Sh.Saxibov, 
A.Nasimov kabi olimlar tomonidan ishlab chiqilgan gazoanalizatorlar yordamida 
turli avtomashinalardan ajralib chiqqan uglerod oksidi miqdorini aniqlash 
usullaridan foydalandik va uni 172203-87 Gost: «Oxrana prirodы i atmosferы, 
norma i metodы izmereniy soderjaniya oksida ugleroda i uglevodoroov v 
otrabotannыx 
gazax 
avtomobiley 
s 
benzinovыmi 
dvigatelyami» 
bilan 
taqqoslashtirdik. 
Hozirgi davrda hyech kimga sir emacki, nafaqat Samarqand shahrida balqi, 
xatto butun dunyo miqqiyosida atmosfera xavosi tarkibining ifloslanishi 
kuchaymoqda. Buning respublikamizda asosiy sababchisi xarakatlantiruvchi 
manba, avtotransport kompleksi - avtomobil transporti, qishloq xo’jalik 
mashinalari, yo’l-ko’prik texnikasi, avto moy quyish shaxobchalaridir. Ularning 
chiqindisi butun ishlab chiqarish sanoatning va energetikaning chiqindisining 
yig’indisidan ikki barobar ortiqdir. Avtomobil parklari asosan, shaharlarda 
joylashgan. Agar o’rta hisobda dunyoda 1 kv.km. maydonga besh dona avtomobil 
to’g’ri kelsa, rivojlangan mamlakatlarning katta shaharlarida esa, uning zichligi 
200-300 marotaba ko’p. 2004 yilda dunyoda 300 mln. yengil, 80 mln. yuk 
avtomobillari va 2 mln.dan ortiq shahar avtobuslari mavjud bo’lgan. AQShning 
statistik ma’lumotlariga qaraganda butun ifloslanishning 60%ni faqat transport 
vositalari berar ekan. Avtomobillar ko’plab qimmatli neft maxsulotlarning yoqadi 
va shu bilan birgalikda bizni o’rab turgan muhitga asosan, atmosferaga sezilarli 
darajada zarar keltiradi. Ular atmosferani asosan is gazi, azot birikmalari, 
uglevodorodlar, benzoperin, aldegidlar va qo’rg’oshin bilan ifloslaydi. Bizning 
Respublikamizda esa 2000 yilda atmosfera havosining ifloslanishining miqdoridan 
avtotransportlar

---